. Er is een kleine taalstrijd gaande. Toen ik voor de zoveelste keer woorden kreeg met een redacteur over de spelling van wijnnamen, heb ik protest aangetekend bij zowel de samenstellers van Het Groene Boekje (en daarmee de Nederlandse Taalunie) als bij Van Dale. Want wat is het geval? Beide uitgaven schrijven voor dat wijnnamen met een kleine letter beginnen. Volgens deze uitgaven moet het zijn bordeaux, champagne, chianti, port, sherry, madeira, enzovoorts – en talrijke media volgen dit voorschrift slaafs. De gedicteerde spelwijze is echter onjuist. Hij doet namelijk voorkomen alsof het generieke namen betreft, soortnamen dus (à la aspirientje), terwijl het om wettelijk geregistreerde, streng beschermde herkomstbenamingen gaat. Zowel Bordeaux als Champagne en Sherry bijvoorbeeld zijn wijnen die alleen in de desbetreffende streken kunnen en mogen worden gemaakt, volgens wettelijk vastgelegde normen. Die namen zijn net zo eigen en beschermd als Coca-Cola of Douwe Egberts of, waarschijnlijk ook, Van Dale. Hetzelfde geldt voor honderden, misschien wel enkele duizenden andere, strikt streekgebonden, op alle mogelijke manieren vastgelegde wijnnamen, van Brunello di Montalcino tot Wachau, van Mendoza tot Napa Valley, van Rioja tot Sancerre en van Mosel tot Stellenbosch. Al deze wijnnamen zijn gedeponeerd en geregistreerd – en beginnen in die documenten consequent met een beginkapitaal. Omdat streek- en plaatsgebonden wijnnamen dus altijd met een begin- hoofdletter moeten worden gespeld, is het logisch om datzelfde te doen met de namen van alle wijnen die heten naar hun druif. Denk aan o.a. Chardonnay, Cabernet Sauvignon, Chenin Blanc en Shiraz. Als dat gebeurt, ligt het óók voor de hand om de namen van de desbetreffende druivenrassen met een kleine letter te beginnen, opdat geen verwarring ontstaat en de lezer begrijpt wat er wordt bedoeld, de wijn of de druif. Een Chardonnay wordt dus gemaakt van chardonnay. Daar gaat het toch om: de taal zo te gebruiken dat hij optimaal, duidelijk en correct communiceert. De correspondentie met taalredacteuren – waarvan er een ‘bordeaux’ ten onrechte als soortnaam ziet, “er zijn immers veel verschillende wijnen die met deze naam worden aangeboden” – heeft er in elk geval toe geleid dat de wijnkwestie aandacht kreeg. Gaat deze rare, onbegrijpelijke, al sinds 1914 gehanteerde spelwijze ooit veranderen? Frans Daems, voorzitter van de spellingcommissie Nederlandse Taalunie vindt van niet: “De regels als zodanig hoeven niet gewijzigd te worden”. Hij beschouwt o.a. ‘châteauneuf-du-pape’ en ‘rioja’ als tegelijk eigennaam en soortnaam, reden waarom deze namen geen hoofdletters mogen bevatten. Waar is de logica? En laat ze het maar niet horen, daar in Frankrijk of Spanje. Om het kennelijk vastgeroeste denkbeeld bij Het Groene Boekje/Nederlandse Taalunie en Van Dale vóór de komende edities van 2015 (waaraan men dit jaar gaat werken) los te weken, helpt maar één ding: wijnliefhebbers, wijnhandelaren en wijnschrijvers moeten massaal protesteren. Want wie zwijgt, stemt toe. De e-mail adressen zijn info@taalunie.org en redactie@vandale.nl.
. Elke maand geeft een wijnhandelaar zijn of haar favoriete wijn-spijscombinatie. In april is dat Nico McGough, die vanuit één enkele winkel, Wijnkoperij De Gouden Ton in Den Haag, niet alleen een hoogwaardige franchisegroep creëerde die inmiddels acht zaken telt, maar ook het zeer succesvolle Résidence Wijnimport dat levert aan talrijke restaurants. Daarnaast is Nico op alle mogelijke andere manieren actief met wijn, zoals via het organiseren van proeverijen, via wijn-spijsevenementen en via publicaties. Zo heeft hij jarenlang de gratis verspreide Wijnkrant uitgegeven en deels geschreven. Over zijn eigen favoriete culinaire combinatie schrijft deze dynamische duizendpoot het volgende. Mijn mooiste tafelmomenten werden vroeger vooral beheerst door met Michelin-sterren overladen ervaringen, maar sinds ik vader ben van Laura en Cléo weet ik beter. Met een Franse vrouw en twee Françaises als kinderen is de zondagslunch een belangrijk familiemoment. Als prettige bijkomstigheid mag niet onvermeld blijven dat ‘oma Denise’ uit Dax meesterlijk is in de productie van huisgemaakte confit de canard, en die staat dan ook in ruime hoeveelheden in weckpotten tussen de wijnflessen in de kelder. Mijn ideale tafelmoment is dan ook op zondag, met mijn gezin lunchen, confit de canard, in
ganzenvet gebakken aardappeltjes en voor het gezonde nog wat haricots verts erbij. Maar dan de wijn. Deze column gaat over het ideale, dus is de keuze makkelijk. Mijn grote liefde is Château La Mission Haut-Brion, de fantastische overbuur van Haut-Brion, en die gaat wonderwel bij confit gevolgd door een héérlijk middagdutje.
. Na een druk bestaan als respectievelijk fiscaal analist in Amsterdam en Neerlandica in New York verhuisden Frank Thies en Joan Neyndorff naar Catalonië. Met als doel een nieuw bestaan te beginnen als landbouwers. Daar hadden ze in 2002 een 50 hectare tellende bezitting bemachtigd. Hun Finca Can Marlès, gelegen op 480 tot 560 meter hoogte middenin het laaggebergte van Montmell, bestond uit bos, amandelbomen, olijfbomen en een kleine wijngaard.De druiven daarvan, uitsluitend de regionale witte parellada, werden door de vorige eigenaar verkocht aan Freixenet, een groot bedrijf gespecialiseerd in Cava. De nieuwe grondbezitters ontdekten al snel dat met de druiventeelt ‘geen droog brood viel te verdienen, we stonden dus voor de keus om of ermee te stoppen of prachtige druiven te gaan telen en helemaal alles zelf te gaan doen, ook het maken van de wijn’. Gekozen werd voor het laatste. Dus tegelijk met het renoveren van hun masía, de grote, oude hoeve, rooiden Frank en Joan (zie foto beneden) de meeste staande stokken en plantten ze nieuwe, voornamelijk chardonnay. ‘Omdat je als Nederlanders streeft naar kwaliteit en degelijkheid’ werd vooraf advies ingewonnen bij deskundigen uit de streek, ook wat betreft de plantdichtheid en de juiste kloon (afkomstig uit Frankrijk, geeft kleine vruchten). Om van de 2 ha chardonnay de eerste oogst, jaargang 2008, te kunnen verwerken verrees ook een kleine kelder. Momenteel liggen er veertien fusten van Frans eikenhout waarin de witte wijn niet alleen rijpt maar ook zijn gisting ondergaat. Al het werk in hun akker, dus ook het snoeien, doen de Nederlanders zelf, ‘want boer zijn vinden we het leukst’. En alles gebeurt biologisch. De als Neyndorff gedoopte Chardonnay 2008 komt natuurlijk van jonge stokken, wat hem enigszins beperkt in zijn dimensie. Maar het is wel een wijn, herkomstbenaming Penedès, met elegantie, met beschaving, loepzuiver en met een aangename, opwekkende frisheid. Terwijl bovendien milde roosteraroma’s en fruittonen van zowel peer als citrus niet ontbreken. Prijs €19,50. Heerlijk bij vis bereid met limoen of citroen – en voor zo’n eersteling bepaald bewonderenswaardig.Later dit jaar zal ook de eerste Godello verschijnen, gemaakt van een uitstekende variëteit die voornamelijk in Galicië groeit. Ik ben benieuwd. Flessen van Neyndorff zijn verkrijgbaar bij o.a. www.wijnhandelkoninginneweg.nl en www.lacaveinsolite.nl, beide in Amsterdam.
. Een immens gazon met hier en daar vijvers, enkele priëlen, groepjes ranke parasoldennen en een spectaculair decor van bruine bergen tegen een strakblauwe hemel: ziedaar de mooiste picknickplek van Zuid-Afrika. We zijn op het historische Boschendal, langs de weg van Stellenbosch naar Franschhoek, en hebben als lunch een rieten mand ontvangen met stokbrood, crackers, vispâté, komkommerhumus, salades, kazen en andere smakelijke waar – en de wijnen erbij komen van het eigen domein. Want van de bijna 2250 hectare die de Boschendal bestrijkt, zijn een paar honderd met druiven beplant. De eerste stokken gingen meer dan drie eeuwen geleden de grond in – toen noch Australië noch Californië waren ontdekt. Zijn huidige omvang kreeg het voormalige ‘Bosch en dal’ dankzij Cecil John Rhodes. In 1896, nadat de druifluis had toegeslagen, nam deze ondernemer en politicus samen met de familie De Beers negentien aangrenzende boerderijen over en combineerde ze tot een enkele bezitting, voor de productie van fruit en wijn. Aan de vroegste beginperiode herinnert nog de museumhoeve in oud-Hollandse stijl. Je bereikt hem via een wandellaan met erlangs een eetcafé, een kruidentuin, een beeldenexpositie, een prachtig buffetrestaurant en een rijk gevulde winkel, terwijl schuin achter de hoeve een riante rozentuin ligt. Geen wonder dat jaarlijks 130.000 mensen dit complex bezoeken. Vooral het laatste decennium werd veel op Boschendal geïnvesteerd, met name in betere kelderfaciliteiten. Ook in de wijngaarden, die oplopen van 160 tot 400 meter, vonden veranderingen plaats. Aanvankelijk produceerde Boschendal voornamelijk witte wijnen, maar van de jaarlijkse drie miljoen flessen wordt tegenwoordig meer dan de helft gevuld met rood en rosé. De huidige eigenaar, het dynamische, sterk op export gerichte bedrijf Douglas Green Bellingham, nam Boschendal in 2005 over en heeft het wijngamma sindsdien uitgebreid en verbeterd. Zo’n twintig soorten zijn in ons land verkrijgbaar. Deels op Boschendal zelf, deels hier te lande heb ik enkele van de beste geselecteerd. Heel verleidelijk, een echte specialiteit en mijn favoriete picknickpartner, is de 1685 Chardonnay Pinot Noir 2009, een sappige, zacht frisse, door mild citrusfruit, een hint van aardbeien en vleugjes hout plus vanille getypeerde melange van witte en blauwe druiven. Adviesprijs €14,85. Een andere beste Boschendal is de 1685 Chenin Blanc 2009, geurig, smaakrijk en stevig met in zijn sappige smaak heel licht gekruid fruit van peer en perzik; de eerste slok doet je terstond verlangen naar de tweede. Adviesprijs €8,60. Boschendal onderscheidt zich ook met zijn 1685 Shiraz 2008, een vlezige, behoorlijk energieke rode wijn met zowel roosteraroma’s als zwart fruit, à €18,90. We zouden niet aarzelen om deze Shiraz schenken tijdens een barbecue. De eveneens rode Lanoy 2008 is een compositie van cabernet sauvignon en merlot. Wat resulteert in cassis en ander besfruit, een spatje bramen, subtiel wat hout en flink wat kracht: een Bordeaux in Kaapse stijl. Kost ongeveer €10. Tenslotte verdient ook de Blanc de Noir 2009 een aanbeveling. Deze oranjegetinte, uit zes druivenrassen samengestelde rosé heeftt een zachte kruidigheid en vooral mild fruit, zowel van rijpe rode vruchtjes als citrus. Adviesprijs €8,60. Verkoopadressen via info@activin.nl.
. Het lijkt wel een sprookje. Er was eens een Duitse bisschop geheten Johannes Fugger. In het jaar 1111 reisde deze van Augsburg naar Rome. Johannes was een levensgenieter, een wijnliefhebber. Vandaar dat hij zijn knecht Martijn als scoutende sommelier vooruitzond om taveernes te markeren waar men echt lekkere wijn schonk. Zodra Martijn zo’n taveerne gevonden had, kalkte hij op de deur of muur daarvan ‘Est!’. Dit gebeurde langs de hele Via Cassia, de hoofdweg naar Rome. Aan de zuidkant van het vulkanische Lago di Bolsena ontdekte Martijn in het stadje Montefiascone een lokaal waar ze een werkelijk heerlijke witte wijn serveerden. Zo heerlijk dat Martijn op de deur niet één keer Est schreef, maar drie keer – met de nodige uitroeptekens. Het spreekt vanzelf dat onze dorstige bisschop daar neerstreek. Johannes Fugger heeft Rome zelfs nooit heeft bereikt. Zijn dagen bracht hij door met het volop genieten van Montefiascone’s witte nectar. Hij heeft dat drie jaar volgehouden, toen ging hij dood. Op zijn grafsteen kwam te staan:’Vanwege een teveel aan Est!Est!! Est!!! stierf hier Johannes Fugger, mijn meester’. Witte Est! Est!!Est!!! wordt nog steeds gemaakt, rond het hele Lago di Bolsena, op 400 à 450 hectare. De grond is vulkanisch en als druiven gebruikt men twee varianten van het werkpaard onder de Italiaanse witte druiven, de trebbiano, plus wat malvasia. Heel kenmerkend is de 2008 van het familiebedrijf Falesco. Deze smaakt tegelijk sappig en fris, met in zijn aroma wat kruidigs, met ook specerijen en daarnaast zowel citrusfruit als iets van peer – lekker bij enigszins gekruide salades, pittige visschotels of hartige taarten. Flesprijs €4,99 (voor verkoopinfo zie www.dirckiii.nl of de banner). Het is geen echte topper, maar wel zo aangenaam dat bisschopshulp Martijn op de deur minstens een maal Est! zou hebben geschreven. Of beter nog: Best!
. Het verhaal van de wijnfirma Santa Rita begint in 1880, toen senator, bankier en onroerendgoedmagnaat Domingo Fernandez Concha niet ver bezuiden Santiago een akker liet beplanten met louter Franse variëteiten. Daarbij verrees een kelder, eveneens volgens Frans model. Omdat de riolering van de hoofdstad destijds primitief was, creëerde Concha bij de wijngaard tevens een riante zomerresidentie temidden van een ruim 30 hectare bestrijkend park, wederom met Franse hulp. Exact een eeuw na de oprichting kwam Santa Rita in handen van de ondernemer Ricardo Claro, groot geworden met o.a. media, staal, scheepvaart, havens en glas. Deze miljardair renoveerde de koloniale parkvilla tot een luxueus hotel – waar voor gasten vaak een barbecue wordt aangericht – opende ter plekke het restaurant Doña Paula en bouwde naast het park een museum gewijd aan primitieve kunst, het Museo Andino (zie foto sculpturen). Bovendien deed hij het wijnhuis groeien tot een der belangrijkste van het land. Zo nam Santa Rita’s eigen bezit aan wijngaarden toe tot een indrukwekkende 4500 hectare (nog voor 85 procent met de hand geplukt), verrezen perscentra in alle belangrijke wijnvalleien en werd het bestaande keldercomplex geheel gemoderniseerd. De jaarproductie overstijgt inmiddels 200 miljoen liter. Claro is eind 2008 overleden, op 74-jarige leeftijd, maar zijn werk wordt voortgezet door een management team. Ondanks hun enorme volume hebben de wijnen van Santa Rita een consistent goede kwaliteit, ook de goedkopere soorten. Tegelijk lukt het wijnmaker Andrés Ilabaca om op kleine schaal enkele spectaculaire soorten te vervaardigen. Waaronder de Floresta Apalta 2005, samengesteld uit 85 procent cabernet sauvignon en 15 procent carmenère. Na een lagering van vijftien maanden in nieuwe fusten van Frans eikenhout ontstond een indrukwekkende wijn. Heel geconcentreerd, met milde, kruidige hout- en roosteraroma’s, het allerrijpste besfruit, sappig zwart fruit, een vleugje laurier en een zachte kruidigheid en een volle, gespierde smaak. Voor €33,50 te koop via www.noordmanwijn.nl en in de Noordman wijnwinkel, (071) 531 04 19.
*
Disclaimer. Alle afgebeelde foto’s op deze website zijn afkomstig van de auteur zelf of werden rechtenvrij c.q. met toestemming verkregen van wijnproducenten, wijnorganisaties, wijnhandelaren, promotiebureaus, streek- en landenorganisaties, toeristenbureaus en andere betrokkenen.