~



WIJNLAND LUXEMBURG (1)

 Als wijnstreek valt de Moselle Luxembourgeoise een beetje tussen wal en schip. Je hoort er weinig van. Waarom eigenlijk? Er zijn genoeg goede producenten in dit kleine, fijne wijnland, waar de Crémant rijkelijk stroomt en de producenten gek zijn op Riesling. Aldus Ronald de Groot, hoofdredacteur van PersWijn, die op ontdekkingsreis ging in het Groothertogdom. Zijn reportage, met grotendeels eigen foto’s, verschijnt in twee afleveringen, deze maand het eerste deel.

De Moezel geniet zijn grootste bekendheid als wijngebied onder de naam Mosel, langs het Duitse deel van de rivier. Maar ook stroomopwaarts vind je wijngaarden; dicht bij de oorsprong, bij de stad Metz, ligt namelijk de minuscule AOC Moselle. Meer betekenis hebben de wijngaarden  langs de 42 kilometer Moezel die de Luxemburgse grens met Duitsland vormen, Moselle Luxembourgeoise. Hoewel zo’n beetje elke heuvel langs de rivier is beplant met wijnranken, gaat het in totaal om niet meer dan een kleine 1300 hectare. Een beperkte omvang dus. Toch is de wijnbouw hier ongeveer even groot als bijvoorbeeld in de Wachau, Oostenrijk, langs de Donau. Alleen is de Wachau veel beroemder, zoals Henri Ruppert (foto onder ), wijnbouwer in Schengen, met enig misnoegen constateert. ‘Luxemburg heeft een imagoprobleem. In de Wachau heb je een paar toppers die iedereen kent, Knoll, Pichler, Hirtzberger. Dat trekt de streek omhoog. En in de Wachau maakt zelfs de lokale coöperatie goede wijnen, dat is misschien nog wel belangrijker.’ Ruppert (zie zijn designachtige proeflokaal, foto boven) is snoeihard in zijn oordeel over de Luxemburgse wijncoöperatie. ‘De coöperatie hier is goed voor pakweg de helft van de productie. Maar er is gewoon geen focus op kwaliteit. Er zit een bestuur dat zo groot is als een waterhoofd, maar de boeren stellen geen goed bestuur aan. Er bestaat bijvoorbeeld geen staffel om wijnboeren fatsoenlijk te belonen die betere druiven aanleveren. Ze werken gewoon met oogstmachines en kopen de druiven in voor lage prijzen. Een vicieuze cirkel. Crémant is feitelijk het enige aardige product. Kennelijk is dat voldoende. Maar de realiteit is dat ze het imago van ons land naar beneden halen door de kwaliteit van hun producten.’

Wie dit stelt, moet zelf wél goede wijnen maken. Wat Ruppert ook doet. We proeven op het terras bij zijn wijnkelder een fraaie serie wijnen, met als hoogtepunt Ma Tâche. Een bijzondere Pinot Noir, als voorbeeld van het ‘nieuwe’ Luxemburg: rood van kwaliteit. En met een meer dan vette knipoog naar de Bourgogne. In Luxemburg wordt sowieso steeds meer rood gemaakt (nu 10 procent van de productie). Henri Ruppert vertelt dat de populaire pinot noir heel goed werkt. ‘En ik heb behalve pinot noir ook blaufränkisch aangeplant, met in gedachten een T-bonesteak. Met zijn dikke schillen kan deze druif lang blijven hangen om goed rijp te worden. Er staat ook syrah en merlot, maar nog niet op de goede plek. Zweigelt is eveneens een goede optie.’

Je hebt hier, op het Ruppert terras bij Schengen, een goed uitzicht over de Moezel. Met Duitsland aan de overkant en Frankrijk aan dezelfde zijde. Ruppert wijst naar het zuiden, langs de rivier. ‘Van de 50 hectare wijngaarden van het domein ligt 8 hectare in Frankrijk. Een situatie die historisch zo is gegroeid. In de negentiende eeuw vertrokken de Franse inwoners daar naar de zware industrie van Lotharingen. Luxemburgers kochten vervolgens hun verlaten wijngaarden. Omdat deze situatie al zo lang bestaat, is het toegestaan de wijnen als Luxemburgs op de markt te brengen.’ Dus op het etiket kun je niet zien of de druiven deels uit Frankrijk en/of Duitsland komen, of alleen uit Luxemburg.

Van dat recht wordt graag gebruikgemaakt, omdat de hellingen langs de Moezel in Luxemburg zelf tot de laatste stok staan vol geplant. ‘Voor mij is het een extra voordeel dat het terroir in het Franse deel heel anders is’, zegt Ruppert. ‘Je vindt daar kwarts en bontzandsteen, terwijl er hier bij het domein een ondergrond is van muschelkalk. Bij een druif als riesling levert dat duidelijke verschillen op, omdat die bij uitstek het terroir doorgeeft aan de wijn. Dat maakt Riesling ook zo spannend.’

Hier spreekt de passie van een gedreven wijnproducent – die de eerste is om te benadrukken dat het niet zo lang geleden totaal anders was. ‘Anno 1990 nam ik het domein, toen 3 hectare, over van mijn vader. Hij maakte uitgesproken lichte wijnen van druiven als elbling en rivaner. Niets bijzonders. Het paste bij de drinkgewoonten van destijds. Wijn werd gedronken als bier, zeg maar gezopen, uit literflessen. Ze waren heel goedkoop. Nu is dat volledig anders. Er wordt veel doelgerichter wijn gedronken, er wordt een bewuste keuze gemaakt.’ Druiven als rivaner (ofwel müller-thurgau) hebben er een slechte naam door gekregen. ‘Maar dat is onterecht. Ik kan Rivaner maken met een aromatische expressie die lijkt op die van Sauvignon Blanc door bepaalde gisten te gebruiken. Ik houd van dat soort wijnen. Maar ja, in de markt liggen ze moeilijk.’

De bezochte producenten hebben aandacht voor de commerciële kant van hun werk. Henri Ruppert is daar open over. ‘Ik had een Pinot Blanc van een mooie oude akker, een wijn die heel fraai en interessant was. Je denkt dan geen Chardonnay nodig te hebben, maar dat klopt niet. Mijn eerste Chardonnay bracht ik in 2018 op de markt. Hoewel hij al overal ter wereld staat aangeplant, verkoopt die Chardonnay toch als een jekko.’ Als we kijken naar de afgelopen twintig jaar, dan is de tendens duidelijk. De druif die het meest in aanplant steeg, is inderdaad de onverwoestbaar populaire chardonnay: van vrijwel niets tot een kleine 4 procent nu. Na rivaner is pinot gris het meest aangeplant, en met een kwart gestegen tot 15,4 procent van de aanplant. De wereldwijde populariteit van Pinot Gris is gróót. Toch houden weinig Luxemburgse producenten zélf echt van Pinot Gris. Je ziet ze pas werkelijk enthousiast worden als hun Rieslings ter tafel komen. Terecht, de gelijknamige druif levert spannende wijnen op en zijn terroir expressie is groot, zodat er een bijzondere diversiteit in de wijnen te vinden is. Wat je van pinot gris niet kunt zeggen. De aanplant van riesling daalde sinds 2000 niettemin met ruim 5 procent  tot 12,7 procent van het totaal. René Bentz van Caves René Bentz geeft uitleg. ‘Riesling is de diva onder de druiven. Hij is lastig en levert meer werk op in de wijngaard. En vergeet niet dat hij in het verleden vaak pas in november kon worden geoogst, soms weken na de andere druiven. Dat is heel lastig. Alle plukkers zijn al weg, je kelderwerk is bijna klaar, en dan komt de riesling nog. Andere druiven zijn een stuk minder veeleisend.’

De diva levert wél prachtige wijnen op. Vooral in wat minder hete jaren met koelere nachten als 2019, een heerlijke jaargang voor Riesling. Beter dan het schroeihete 2018. Daar komt bij dat Riesling perfect past bij de stijl van de wijnen langs de Duitse Moezel en diens zijrivier  Saar, aan de Duitse kant: elegant, met goede zuren, en soms mooi zoet, al is de ‘Luxemburgse stijl’ voornamelijk droog, met hooguit een klein beetje restsuiker, 7 à 8 gram. Henri Ruppert: ‘We willen hier geen wijnen maken in de stijl van die van de Elzas. Het volle en zware karakter past niet bij ons imago.’ Wel zullen de producenten er aan moeten wennen dat het in de toekomst moeilijker zal zijn om deze stijl te behouden.  In dat opzicht heeft de bloedhete jaargang 2018 iedereen met de neus op de feiten gedrukt. Wijnmaken en vooral het plukmoment zijn sterk veranderd. Dat hoef je Marc Gales (links) van Caves Gales, producent van zowel stille als mousserende wijnen, niet uit te leggen. ‘Vroeger behoorden we tot de laatsten met de oogst. Op die manier konden we wijnen maken met een mooie diepgang en rijpheid, zonder dat ze te zwaar werden. Nu is het volkomen anders. Alles draait om het juiste plukmoment. Als de riesling voor de Crémant te laat binnenkomt, krijgt hij die typische pétrole-geur, wat niet past bij Crémant. Ook voor alle andere druiven geldt nu dat het juiste plukmoment essentieel is.’ Overigens pleit Marc Gales net als Henri Ruppert voor een herwaardering van rivaner. ‘Rivaner wordt onderschat als druif voor frisse zomerwijnen. Hij levert wijnen op met 11,5 procent  alcohol, en dat is ideaal. Bij meer alcohol verdwijnt het fruit.’ Vanwege het warmere klimaat verandert ook welke wijngaarden de beste zijn. ‘De impact is groot’, aldus Gales. ‘In bepaalde opzichten pakt de klimaatopwarming echter gunstig uit voor Luxemburg. Je kunt meer andere druiven aanplanten. Op de een of andere manier zitten we ook in een luxepositie. Anders dan in Zuid-Italië, waar straks wellicht geen wijnbouw meer mogelijk is.’

Deel twee verschijnt volgende maand, met nog meer aandacht voor het succesnummer Crémant de Luxembourg en de wijnkunstenaar Abi Duhr.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

 SCHILDERIJ VAN DE MAAND
Het begint voorzichtig voorjaar te worden, alle reden dus om een visueel voorproefje te nemen. Mijn lente impressie van bloeiende narcissen is gebaseerd op een in eigen dorp gemaakte foto; de gemeentelijke plantsoenendienst heeft op diverse plekken binnen Abcoude grote aantallen narcissen geplant waarvan voetgangers, fietsers en automobilisten wekenlang kunnen genieten. Meer details bij Landschappen op www.vinpressionist.com.

 

**********************************************************************

 

ERKEND DOOR  VAN DALE

In 1973, het jaar dat Kleintje wijn verscheen, mijn eerste boek, werd ik benaderd door Henk Luiten voor het schrijven van een soort supercursus over wijn, bestemd voor professionals die al in bezit waren van het Slijtersvakdiploma. Het Productschap Wijn zou er nauw bij betrokken zijn, evenals de Koninklijke Nederlandse Vereniging van Wijnhandelaren. Om mijn taak te vergemakkelijken zou ik transcripties krijgen van alle eerste colleges die werden gegeven. Bijvoorbeeld dat van wijnkoper Pieter de Bruijn over Bordeaux .Wiens favoriete uitspraak was ’wijn is rood en komt uit Bordeaux’. Die teksten zou ik dan omwerken en aanvullen tot lesmateriaal. De voordrachten vonden plaats op een aansluitende reeks maandagen. Wijnen blind kunnen herkennen werd eveneens beschouwd als vereiste, dus tijdens elke sessie werd door de cursisten ook geproefd.

HET ARCHIEF SPREEKT

Wát een uitdaging, ik ging hem graag aan. Als betrokkene werd ik bovendien gevraagd voor een Haagse avondvergadering waarin de naam van de cursus en de daaraan verbonden titel moest worden bepaald. Het Productschap dacht aan wijnmeester, maar daartegen heb ik meteen bezwaar gemaakt. De naam lag immers te dicht bij de titel van ’s werelds zwaarste professionele wijnopleiding, die voor Master of Wine. Welke naam dan wel?  Ik heb toen ter plekke vinoloog bedacht. Een onmogelijk woord, zei mijn moeder achteraf, zij was doctorandus oude talen. Want in mijn onwetendheid had ik het Latijnse vino verbonden met het Griekse loog. Niettemin, tijdens de vergadering werd de naam werd enthousiast ontvangen en meteen geaccordeerd. Later verscheen hij zelfs in de Van Dale. Dit in tegenstelling tot wijnschrijver, laat staan vinpressionist.

Uit nieuwsgierigheid heb ik gevraagd om het eerste examen mee te mogen doen, dat van 1974. Met de theorie had ik geen problemen, logisch. Het proeven leek een fluitje van een cent, doch was dat allesbehalve. Op papier leek het eenvoudig om van een witte wijn te bepalen of het een Elzasser Riesling was dan wel een Muscadet Sèvre et Maine, en van een rode wijn of het een Pommard was dan wel een Rioja. Maar ik heb er behoorlijk mee zitten worstelen, vooral omdat de Riesling nogal licht en fris smaakte en de Pommard niet heel kenmerkend was. Wikkend en wegend heb ik uiteindelijke de juiste keuzes gemaakt, ontving derhalve het diploma – en mocht mezelf voortaan vinoloog noemen.

***************************************************

De Kaapverdische Eilanden is een vroegere Portugese kolonie voor de kust van West-Afrika, en werd in 1975 onafhankelijk. Op het eiland Fogo liet Padre Ottavio op de flanken van de vulkaan Pico de Fogo (2800 meter) een tiental verschillende rode en witte druivenrassen planten. Anno 2012 werden de eerste druiven geoogst en tot wijn verwerkt. Twee jaar later barstte de vulkaan uit – maar de wijngaard werd ternauwernood gespaard. Aldus de toelichting van Bert Wentzel, jokebertwentzel@gmail.com, die het etiket van Vinha Maria Chaves selecteerde uit zijn wereldwijze verzameling.

 

 

 

 .

Disclaimer. Alle afgebeelde foto’s op deze website in dit maandmagazine zijn afkomstig van de auteur zelf of werden rechtenvrij c.q. met toestemming verkregen van wijnproducenten, wijnorganisaties, wijnhandelaren, promotiebureaus, streek- en landenorganisaties, toeristenbureaus en andere betrokkenen.