MAANDMAGAZINE NOVEMBER 2021

Voor de 38^e keer heb ik mijn wijnkoper van het jaar gekozen. Dit eerbetoon is bestemd voor Henrico van Lammeren, algemeen directeur van het Haarlem gevestigde wijnbedrijf Vinites. Er zijn diverse redenen waarom Henrico (‘mijn ouders hielden van Italiaanse voornamen’) dit schouderklopje ontvangt. In de vijftien jaar dat hij werkt voor Vinites, na een carrière in o.a. medialand, heeft hij niet alleen een gedreven, efficiënt en tegelijk mensvriendelijk beleid ontwikkeld, maar ook allerlei nevenfuncties aanvaard. Dit jaar bijvoorbeeld werd Van Lammeren voorzitter van de Wijnacademie (die de opleiding voor vinoloog verzorgt). Voorts is hij bestuurder bij de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Wijnhandelaren, bij de Stichting Verantwoord Alcoholgebruik (STIVA) en bij de internationale organisatie Wine in Moderation. Beide laatste functies werden gekozen omdat Henrico ‘de druk op verkoop en verkrijgbaarheid van alcoholhoudende dranken’ als een van zijn grootste uitdagingen beschouwt. Net als de factor duurzaamheid, zowel in de wijngaard als in de wijnkelder als bij de logistiek. ‘Duurzaamheid zou een universele gedachte moeten zijn.’ In contacten met wijnbouwers komt dit aspect ook altijd ter sprake, wat niet altijd makkelijk is. ‘Conventioneel werkende producenten moeten vaak we echt overtuigen.’
Als manager, en nu acht jaar algemeen directeur, heeft Henrico van Lammeren de nodige veranderingen bij Vinites doorgevoerd. Waaronder het plaatsen van de juiste mensen op de juiste plekken, het organiseren van opleidingen, de invoering van allerlei IT facetten en veel aandacht voor customer relations. ‘De lat alsmaar hoger leggen, daar komt het eigenlijk op neer.’ Ook de wijninkoop werd aangescherpt. De zeer ervaren Petra Janssen, nu ruim acht jaar werkzaam voor Vinites, werd verantwoordelijk voor een sterk marktgericht portfolio dat heel zorgvuldig en stapsgewijs zijn samenstelling krijgt, waarbij het proefteam van de firma een sleutelrol speelt. Ongeveer 80 procent van de flessenomzet wordt via supermarkten behaald (wat een reddende factor was tijdens de Corona crisis)  met als additionele afnemers wijnspeciaalzaken, online verkopers, horeca en drankengroothandels. Van huisuit zijn bij Vinites, dat werd opgericht door de nog immer actieve Eddy de Boer, de wijnlanden Italië en Spanje het sterkst vertegenwoordigd, maar de rest van de wijnwereld doet inmiddels ruimschoots mee. ‘Het is wel zo’, stelt Henrico, ‘dat we tegenwoordig werken volgens het one in one out principe.’ Ofwel, voor elke nieuwe wijn moet een andere het veld ruimen. Heeft deze drukke, drukke wijnmanager  nog tijd voor hobby’s? Jazeker, acteren, zingen, golfen, lezen, koken… en uiteraard ‘het genieten van wijn’.

Samen met de nieuwe wijnkoper van het jaar heb zes van diens persoonlijke favorieten geproefd, tijdens een overzichtsproeverij vorige maand. De vermelde prijzen zijn richtprijzen, verkoopadressen kunnen online worden opgevraagd via www.vinites.com.

Pio Cesare l’Altro Chardonnay 2020, Langhe – Levendig, lekker fris, citrusfruit, elegantie, geen hout (€12,50)
Von Winning Grainhübel 2018, Pfalz – Superieure Riesling, fris, tikje rijp, licht kruidig, flink fruitig (€22,50)
Tasca d’Almerita Tascante Buonora 2020, Etna Bianco – Heeft een Sauvignon Blancachtig karakter en limoenig fruit (€21,95)

Prieto Pariente La Provincia 2018, Castilla y León – Zwoel kruidig en voorzien van heel rijp zwart fruit (€14,50)
Vilafonté Seriously Old Dirt 2018, Simonsberg – Licht rokerig, zacht, bes- plus zwart fruit, blaadje laurier (€14,50)
La Volte dell’Ornellaia 2019, Toscana – Een en al verleiding vanwege zijn sappigheid en licht gekruide fruit (€24,50)

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

MATISSE IN HET NOORDEN

Meestal wordt Henri Matisse alleen geassocieerd met Nice, waar ook het grote aan hem gewijde museum staat, en met Vence, waar hij o.a. een kapel decoreerde, maar zijn wortels liggen in Noord-Frankrijk. Waar hij op de laatste dag van 1869 werd geboren in het dorp Cateau-Cambrésis, niet ver van de Belgische grens. Meteen het jaar daarop verhuisde het gezin naar Bohain-en-Vermandois, eveneens in het noordelijke Picardië, waar vader Emile Matisse een graanhandel begon. Dat Henri ooit kunstenaar zou worden, stond bepaald niet in de sterren geschreven. Zelf zei hij ooit ‘Ik was de zoon van een graanhandelaar, en bestemd om het bedrijf van mijn vader over te nemen’. Maar het lot beschikte anders – vanwege Henri’s slechte gezondheid, waarmee hij ook later werd geplaagd. In 1890, na zijn schooltijd en twee jaar rechtenstudie in Parijs plus een stage aldaar, werd hij geveld door een venijnige blindedarmontsteking, en lag in het ouderlijk huis maandenlang te bed. Ter verdrijving van de tijd gaf moeder Anna Héloise hem een schilderset cadeau, en dat was de ommekeer. Henri werd gepassioneerd door tekenen en schilderen, dit overigens niet geheel onverwachts, want in Parijs had hij ’s ochtends vroeg, tussen zeven en acht, al stilletjes een tekencursus gevolgd. Eenmaal hersteld verhuisde Henri opnieuw naar Parijs, nu om professioneel te leren schilderen op de prestigieuze Ecole des Beaux-Arts. Wat pas na een vooropleiding van een jaar of vijf lukte, overigens samen met zijn vriend Albert Marquet. In het tegenwoordig kleurloze Bohain-en-Vermandois is men Henri Matisse niet vergeten. Je kunt er een kleine Matisse wandelroute volgen, bij de entree van het Collège Henri Matisse werd een citaat van hem aangebracht ‘Je moet het hele leven bekijken door de ogen van een kind’, en even verderop langs de hoofdstraat werd zijn maison familiale een museum. Het trottoir ervoor bestaat uit deels met pasteltinten beschilderde klinkers in beton, erbij staat een reusachtige bloempot, tegen de gevel werd een palet aangebracht, en binnenin heeft men moeite gedaan om o.a de granenzolder en Henri’s slaapkamer een historisch elan te geven. Je vindt er ook een winkeltje met enkele Matisse spullen, allerlei oude foto’s van de schilder (de afgebeelde sepiakleurige is van 1909) en zijn familie, maar geen schilderijen. Om die te zien moet je naar het geboortedorp Cateau-Cambrésis. Sinds eind 2002 staat daar namelijk het Musée Matisse dat meer dan 750 werken van de grote kunstenaar bezit, de op twee na grootste verzameling ter wereld (na die van het Baltimore Museum of Art en het Musée Matisse in Nice). Sowieso heeft Cateau-Cambrésis zijn bezoekers veel meer, tevens sfeer te bieden dan het saaie Bohain-en-Vermandois. De barokke, voormalige kloosterkerk Saint-Martin bijvoorbeeld met zijn bewerkte voorgevel en sculpturen, het 16^e-eeuwse stadhuis met ernaast een later gebouwd belfort (links), een historische bierbrouwerij, enkele vrolijk beschilderde gevels en een leuk restaurant, Estaminet du Musée, met in zijn rechthoekige eetzaal geschilderde Matisse knipsels tegen de wand (foto onder), en een overdekt trottoirterras – pal tegenover de entree van het Musée Matisse. De kunstenaar zelf is nauw betrokken geweest bij stichting van zijn museum. Anno 1952, een jaar voor zijn dood, schonk hij 82 eigen werken aan het door hemzelf geïnitieerde plaatselijke museum. Aanvankelijk was dit ondergebracht in het lokale stadhuis, maar omdat de collectie groeide (mede dankzij de donaties van schilder Auguste Herbin en verzamelaarster Alice Tériade) vond dertig jaar later een verhuizing plaat naar het statige, 18^e-eeuwse Palais Fénelon dat verrees als aartsbisschoppelijk paleis en een eeuw later getransformeerd werd tot katoenfabriek. Sinds 2002 is het vergroot, en momenteel vindt een tweede uitbreiding plaats van nog eens duizend vierkante meter. Men hoopt deze volgend jaar gereed te hebben. Een bezoek aan het museum is tevens een soort tijdreis. Want via schilderijen van Matisse volg je hem naar allerlei locaties die hem inspireerden. Waaronder zelfs het verre Tahiti (waarheen hij reisde via Amerika). Andere bestemmingen waren Londen, Corsica, de Côte d’Azur, inclusief Saint-Tropez, en Collioure waar hij in 1905 samen schilderde met zijn grote makker André Derrain. Behalve schilderijen, die in min of meer chronologische volgorde werden samengebracht, zijn portrettekeningen en ‘functionele’ creaties van Matisse te zien, waaronder een gebrandschilderd raam en een plafond met maskers. In aparte zalen kan genoten worden van de door Georges Herbin en Alice Tériade geschonken werken, terwijl in weer andere ruimten tijdelijke tentoonstellingen plaatsvinden, zoals eerder dit jaar een soort eerbetoon van eigentijdse werken waarvoor die van Matisse als inspiratie dienden. Een fraaie afsluiting van dit museumbezoek vormt een wandeling door het achterliggende park. Dit werd ontworpen door André Le Nôtre, dezelfde die de tuinen van Versailles hun aanzien gaf. Bijkans verscholen achter een brede, door majestueuze bomen geflankeerde grasallee ligt een later toegevoegde romantische tuin, en verspreid over terrein staan en liggen eigentijdse sculpturen. Het Parc Fénelon bracht een mooie uitspraak van Henri Matisse in gedachten, ‘Er zijn overal bloemen voor wie ze wil zien’.

 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

SCHILDERIJ VAN DE MAAND

 Het gele café van Arles, in de Belle Epoque
Het was anno 1888 dat Vincent van Gogh het gele café van Arles schilderde, bij nacht. Dit etablissement bestaat nog steeds, nu met de naam Café Van Gogh. Mijn grote dorps- en schildervriend Kees Veldhuijzen Van Zanten fotografeerde het, midden op een zonnige zomerdag, wat mij inspireerde tot het maken van een eigen vrije impressie, met chique gedekte tafels, waarop flessen wijn, en chique geklede bezoeksters uit de Belle Epoque.
Voor meer details zie www.vinpressionist.com bij Steden & Dorpen.

*************************************************************************

VONKELENDE VERVANGER
BESTAAT VIJFTIG JAAR

Ongeveer vijftien jaar geleden schreef ik onderstaand artikel in Het Financieele Dagblad, na mijn zoveelste bezoek aan Simonsig, destijds het grootste particuliere domein van Zuid-Afrika – en een halve eeuw geleden de bakermat van Kaapse Vonkel.

In het proeflokaal van Simonsig zijn blije gezichten te zien. Want zojuist is bekend geworden dat op het evenement ‘Champagne aan zee’, onlangs te Scheveningen georganiseerd door het magazine Perswijn, de Kaapse Vonkel 2003 van Simonsig de hoogst score kreeg van de mousserende niet-Champagnes. Het is de zoveelste prijs die Simonsig met deze belletjeswijn won. Op de in Londen gehouden International Wine Challenge werd de 1992 uitgeroepen tot mousserende wijn van het jaar, de 1999 ontving een topnotering van het Zuid-Afrikaanse tijdschrift Wine, en de 2002 was een van de drie Kaapse mousserende wijnen om goud te veroveren bij de gezaghebbende nationale Veritas Awards. Dat juist Simonsig zich met deze wijn onderscheidt, is geen wonder. Want het was op dit bij Stellenbosch gesitueerde domein dat in 1971 voor de eerste keer een Afrikaanse wijn gemaakt werd via de Champagne-methode.

HET ARCHIEF SPREEKT

Dit gebeurde door Frans Malan die in de Champagne het procedé had bestudeerd. Hij doopte zijn creatie Vonkel, en gebruikte aanvankelijk als druiven chenin blanc (Zuid-Afrika’s meest geplante variëteit) en clairette. Het was een gok, maar die eerste jaargang raakte binnen de kortste tijd uitverkocht. Meer dan een decennium lang zou de Kaapse Vonkel de enige Champagneachtige wijn van het land blijven. Tegenwoordig zijn er zo’n zestig producenten van dit type wijn, dat overigens officieel de naam Cap Classique draagt. In 1987 schakelde men bij Simonsig – nu geleid door Pieter, Johan en François, de drie zonen van de vorig jaar overleden Frans – over op andere druiven voor de Kaapse Vonkel. Namelijk de ook voor Champagne gebruikte rassen pinot noir en chardonnay. Recentelijk werd daar een tweede blauwe druif aan toegevoegd, de eveneens in het Champagne-gebied aanwezige pinot meunier. Simonsig, met 210 hectare wijngaarden het grootste particuliere wijngoed van Zuid-Afrika, is de enige producent die deze variëteit in dat land teelt.

Voor het maken van de wijnen tekent Johan Malan. Hoewel hij voor zijn Vonkel alleen Champagne-druiven verwerkt, en voor de wijnbereiding ook de Champagne-methode hanteert, vergelijkt hij zijn wijn toch liever niet met het Franse voorbeeld. ‘Want ons klimaat is zonniger; je kunt de rijpheid en de volheid die onze zomer geeft ook in onze wijn proeven.’ Wel laat Johan de druiven voor Kaapse Vonkel doorgaans vrij vroeg plukken, voordat de grote hitte van februari begint. Want alleen dan krijgt de mousserende wijn voldoende frisheid en fruit. In Simonsigs geklimatiseerde kelder verblijft de schuimwijn tegenwoordig ruim een jaar, ook de 2003. Vroeger was dat bijna drie keer zo lang, maar zoals algemeen directeur Pieter Malan toelicht, ‘de wereldvraag naar Kaapse Vonkel heeft ons ertoe gedwongen om die tijd terug te brengen’. De dominerende druif is, net als in de meeste Champagnes, pinot noir, waarna volgen chardonnay en enkele procenten pinot meunier. Alle elementen samen geven een kostelijke wijn. De 2003 heeft een strogele kleur, wervelende fijne belletjes, opwekkende zuren, een vleugje romigheid en een aroma met subtiele schakeringen van citrusvruchten, broodgist en noten. Zijn prijs betekent dat je twee flessen Kaapse Vonkel kunt krijgen voor één fles fatsoenlijke Champagne – een optie die mede gezien het succes bij Perswijn eigenlijk geen aanbeveling behoeft.

Verkoopadressen via de landelijke importeur www.kwastwijnkopers.nl. Een van de trouwste aanbieders die rechtstreeks aan consumenten levert, is www.winematters.eu. Voor de Simonsig Kaapse Vonkel Brut 2019 rekent deze Zuid-Afrika specialist circa €15 euro per fles, exclusief bezorgkosten. Ook deze recente jaargang is een fraaie, met een stevige mousse, levendige zuren, een vleugje romigheid en vieve fruittonen van o.a. grapefruit en meloen.

***************************************************

 VOILÀ, EEN BIJZONDER BOEK

 Tijdens de tv-opnamen van ‘Koken met sterren’ (en ‘Koken met Cas’) heb ik het hem vaak horen roepen: Voilà! Het gebeurde ongeveer elke keer als hij met zijn meekokende gast een gerecht gereed had en naar tafel bracht. Het betreft natuurlijk Cas Spijkers, grote chef, grote vriend, groot mens. Aan wie Reinold Vugs nu terecht een boeiend, zeg maar bijzonder boek heeft gewijd, BON CHEF! Met veel aandacht voor detail en saillante feiten worden o.a. het wel en wee beschreven van De Swaen (ooit ** en onterecht geen drie) en natuurlijk de carrière en het leven van deze gastronomische geweldenaar. Alle mogelijke chef-koks en restaurateurs komen eveneens aan het woord, terwijl de voormalige De Swaen directeur Piet Rutten uit zijn archief ongelooflijk veel heeft bijgedragen.

De auteur wist bovendien honderden vaak treffende citaten te verzamelen, de meeste van andere chef-koks, over zowel De Swaen als Cas Spijkers zelf, die tien jaar geleden helaas overleed. De met tientallen historische, soms zelfs kleurenfoto’s verrijkte, ruim tweehonderd bladzijden tellende paperback BON CHEF! kost €24,99 en is in elk geval verkrijgbaar bij www.bol.com.

Naast het Amsterdamse station Sloterdijk, in de Kastrupstraat, bevindt zich sinds 2016 een echte wijngaard. Die begonnen werd en onderhouden wordt door architect Yvonne Modderman en haar man. Liefhebbers kunnen deelnemer worden in deze wijngaard. Die beplant is met souvignier gris, een schimmelresistente roze druivensoort, een kruising van cabernet sauvignon en bronner. Aldus de toelichting van de grote etiketten collectioneur Bert Wentzel, jokebertwentzel@gmail.com.

**************************************

Ziehier mijn autobiografie, mijn memoires-met-een-glimlach waarover iemand mij zei
“Ik begon te lezen en blééf lezen.”

Disclaimer. Alle afgebeelde foto’s op deze website in dit maandmagazine zijn afkomstig van de auteur zelf of werden rechtenvrij c.q. met toestemming verkregen van wijnproducenten, wijnorganisaties, wijnhandelaren, promotiebureaus, streek- en landenorganisaties, toeristenbureaus en andere betrokkenen.