~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

STAPPEN in en rond STAPHORST

Om te ontdekken wat Staphorst zoal te bieden heeft, is het goed om komend vanaf Zwolle via de A28 de afslag naar Rouveen te nemen. Want in dit dorp – een van de vier kernen die de gemeente Staphorst telt, maak je al meteen kennis met enkele lokale symbolen. Zo staat op het ruime kerkplein een sculptuur van een boer met een karretje waarop twee melkbussen werden geplaatst. Staphorst was namelijk ’s lands laatste plaats waar melkbussen werden opgehaald. Voor de laatste keer gebeurde dat op 31 oktober 1998. Andere herinneringen  aan die tijd vormen de kleurrijke melkrekken die her en der te zien zijn; ze dienden om de bussen te laten drogen. Ooit telde Staphorst veertien  zuivelfabrieken – waarvan alleen nog de kaasfabriek in Rouveen resteert, een hofleverancier. Sowieso is de gemeente veel minder agrarisch dan voorheen. Voor 1900 werkte 90 procent van de bevolking in de agrarische sector, tegenwoordig slechts 2 procent. Maar in dit ongeveer veertien(!) kilometer lange lintdorp zie je nog wel flink wat melkkoeien grazen. Een ander symbool bestaat uit de Hervormde kerk van Rouveen – want men is hier zeer religieus. De kerk in Rouveen dateert uit 1641, en is de oudste van de gemeente. Buiten de zondagsdiensten kan het sober ogende, rechthoekige zaalkerk worden bezocht. Symbool nummer drie is Stegeman’s Textiel, even verderop in noordelijke richting langs de Oude Rijksweg (nummer 413). Deze in een woonhuis verscholen zaak is namelijk een van de drie plaatselijke winkels waar Staphorster klederdrachtstoffen en kostuums (ook tweedehands) worden verkocht, alsmede Staphorster stipwerk, blauwe vesten, mutsenkant, tassenbeugels en nog veel meer. Naar schatting zijn er nog zo’n zeshonderd vrouwen die in Staphorst regelmatig klederdracht dragen, met name op zondag als ze naar de kerk gaan, met hun in zilveren beslag gevatte bijbel in de hand. Overigens worden diverse kostuums gedragen, waarvan drie verschillende voor fasen van rouw. Het vierde, meest markante symbool dient zich eveneens aan: de boerderijen aan weerskanten van de Oude Rijksweg en de daarop aansluitende Gemeenteweg. Staphorst telt er ongeveer duizend, waarvan ruim driehonderd tot Rijksmonument werden verklaard. De meeste dateren uit de 19e eeuw en zijn te herkennen aan hun groen en wit geschilderde luiken, kozijnen en deuren, terwijl vaak ook helderblauw werd gebruikt. De schoorsteen pleegt van hout te zijn, en boven de voordeur is meestal een levensboom aangebracht. Opvallend is voorts dat de boerderijen niet alleen naast elkaar werden gebouwd, maar ook achter elkaar. De verder van de weg liggende gebouwen zijn te bereiken via ‘stegen’. Geen wonder dat deze hoeven vaak werden geschilderd, zoals door Stein Eelsingh die zich anno 1942 in zo’n boerderij vestigde – en daar ook talrijke gasten ontving, waaronder kunstenaars uit het westen. Het boek de schilders van Staphorst (uitgave Wbooks) toont veel fraaie, vaak kleurrijke kunstwerken die van het dorp ter plaatse werden gemaakt.
De boerderijenweg voert in noordelijke richting naar Staphorst zelf waar ongeveer 60 procent van de bijna 18.000 burgers woont. Het markantste gebouw is de dorpskerk die met zijn 2300 zitplaatsen tot de grootste van Nederland behoort. Het oudste deel is de 32 meter hoge toren uit 1763. Bijna net zo markant is de hoge boom er tegenover. Deze staat voor het opvallend grote parochiehuis.
In een ‘steeg’ rechts naast het parochiehuis bevindt zich het Museum Staphorst – dat ondanks zijn bescheiden omvang (het hoofdgebouw werd ondergebracht in een boerderij met lichtgroene luiken)  ongelooflijk veel toont over Staphorst en zijn tradities. Alleen al dit museum is de reis naar Staphorst waard. Parkeren ernaast gaat niet, dus doe dat er tegenover, naast de kerk. Eenmaal binnen kun je genieten van o.a. de vele kleuren en motieven waarmee het meubilair van een traditionele woonkamer werd geschilderd. Via vitrines komen klederdrachten en stoffen in beeld. En je kunt van bovenaf in een voormalige karnkelder kijken waar vroeger room tot boter werd verwerkt. Kunst komt eveneens in beeld, waaronder een handvol schilderijen van de eerder genoemde Stien Eelsingh (afgebeeld is ‘Ondertrouw’ uit 1955). Tijdelijke exposities vinden plaats op de eerste etage; tot en met oktober van dit jaar hangen daar tientallen knappe fotoportretten die Henk van der Leeden tussen 1982 en 1991 in Staphorst heeft gemaakt. Een leuk souvenir vormt het 80 pagina’s tellende, vorige maand door Wbooks uitgebrachte fotoboek Staphorst dat tientallen unieke, door Van der Leeden gemaakte portretten van Staphorsters bevat. Wat je in het museum niet mag missen is voorts de kleine filmzaal waar een half dozijn korte documentaires worden vertoond. Een van de boeiendste toont een vrouw die met veel zorg haar kleding kiest voor een zondagse kerkgang. Het museumbezoek kan desgewenst worden afgesloten met een broodje of krentenbol plus koffie, thee, of frisdrank. Het hart van Staphorst is gezien zijn moderne winkels inwisselbaar met dat van veel andere dorpen. Het verdient dus aanbeveling de Gemeenteweg te vervolgen, in noordelijke richting, naar eerst de buurtschap Halfweg en vervolgens naar het dorp IJhorst. Nog binnen Staphorst, op Gemeenteweg 234, staat een filiaal van Bakkerij Ubak. Dit is een van de adressen waar Staphorster rollen worden gemaakt en verkocht. Deze lokale lekkernij bestaat uit een langwerpige rol gesuikerd korstdeeg die gevuld is met banketbakkersroom, en waarvan beide einden gedoopt werden in pure chocolade (€2,20 per stuk).
De route naar IJhorst is een heel mooie, met eerst weidse landschappen begrensd door Elsensingels en andere boompartijen, en vervolgens een bochtige weg die door lange rijen van statige bomen wordt geflankeerd. Het mooiste hoekje van IJhorst bereik je door vlak voor het dorp linksaf te gaan en dan meteen weer rechts. Je komt dan bij een lage kleine kerk waarvan de origine terug gaat tot 1262. Een toren heeft hij niet, maar wel een zogeheten klokkenstoel. Tot voor corona was vlak bij de kerk een galerie gevestigd, maar die bestaat niet meer: het werd een bed & breakfast. De wilde tuin daarvan (onder) is het bekijken waard, wat ook geldt voor een eveneens wilde tuin even verderop, rechts van de het kerkje. De waarschijnlijk mooiste wandelroute van heel Staphorst is de cultuur historische die bij de kerk van IJhorst begint. De lengte bedraagt 5 kilometer, en je volgt hem via paarse pijlpunten die op lage paaltjes werden aangebracht. Vanuit IJhorst is het niet ver rijden naar de Boswachterij Staphorst,  beter bekend als De Zwarte Dennen. Behalve uit bos bestaat dit park uit heidevelden (links) en vennen die ontstonden dankzij het turf steken. Bij de parkeerplaats Vijverweg 7 in Punthorst zijn een zwembad, zandstrandjes en speelweides aangelegd, en vanaf  Vijverweg 9 kan worden gewandeld of gefietst. Staatsbosbeheer gaat er prat op dat er in De Zwarte Dennen veel wilde dieren te zien zijn, waaronder dassen.
Wijnliefhebbers zouden een dag Staphorst kunnen afsluiten met een ontspannen bezoek aan een opmerkelijk, gastvrij wijndomein, De Reestlandhoeve (www.reestlandhoeve.nl). Dit bestaat sinds 2013 en ligt enkele kilometers voor Balkbrug, langs de Hoofdweg, nummer 21. De druivenstokken, 3,5 hectare maar liefst, staan op zandgrond en worden door de familie Huisman duurzaam bewerkt – wat grotendeels gebeurt door mensen die een persoonlijk psychische beperking hebben. Want het wijngoed fungeert tevens als zorghoeve. Voor wijnminnende bezoekers, inclusief die van de eigen wijnclub en de houders van een wijnstokken leasecertificaat, creëerde men de Wijnbar(n), een ruim, hoog lokaal waar de eigen wijnen kunnen worden geproefd (drie, vijf of zeven soorten), dan wel per glas of fles genoten, terwijl tevens hartige hapjes beschikbaar zijn. En de wijnkwaliteit? Die kun je o.m. ontdekken via de begin deze maand beschikbare Reestlandhoeve Allegro 2022, een blank oranje(roze) getinte, sappige, aangenaam gevulde rosé die plezierig fris smaakt, met in zijn aroma mild rood fruit en frisse bessen (fles €13,25, zie ook de Culinaire Combinatie hierna). Tenslotte is het wellicht leuk om te weten dat ook elders in het Reestdal wijnen van De Reestlandhoeve worden geschonken. Namelijk door café-restaurant Poortman in Veeningen, een zaak met terras (foto rechtsonder) die voor zijn goede prijsprestatie van Michelin een zogeheten Bib Gourmand kreeg, met als toelichting ‘Poortman heeft al meer dan honderd jaar op de teller staan. Het is van café-restaurant geëvolueerd naar een echt restaurant, waar de authentieke herinneringen bijdragen aan de gezelligheid. Klassiekers als kalfstong met spitskool en hazenpeper met rode kool worden met evenveel métier bereid als een wereldse ceviche of een groentegerecht rond knolselderij. Generositeit staat hier vast op de kaart, zonder de finesse van bijvoorbeeld een wildjus in de weg te staan. Bij Poortman heerst de smaak!’  Staphorst zelf koestert bovendien een restaurant met twee Michelin-sterren, De Groene Lantaarn. Al met al kun je in en rond Staphorst niet alleen plezierig stappen, maar ook happen.

Voor toeristische info over de gemeente Staphorst, waaronder routekaarten, heeft het zeker zin om de website www.ontdekstaphorst.nl te raadplegen.

 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

 


CULINAIRE COMBINATIE

Van het Overijsselse wijngoed De Reestlandhoeve namen we behalve de witte Johanniter-Solaris 2021 ook de verse Regent Rosé 2022 mee (zie  hiervoor). Werkelijk perfect passend daarbij bleek een rijk gerecht te zijn dat mijn vrouw Julie een dag later kookte. De wijn kan besteld worden bij De Reestlandhoeve voor €13,95 per fles. Voor het geval je deze culinaire combinatie zelf wilt beleven, is hier Julie’s recept.

Pasta met kippenborst en een tomaten-groenten saus
1 à 1½ kippenborst, in stukjes gesneden * zout en peper * 2 eetlepels maïsolie * ½ rode ui, gesnipperd * zout en peper, naar smaak * snufje chilivlokken * 1 kleine courgette, in stukjes  of schijfjes gesneden * 1 pakje tomatenblokjes met basilicum en oregano (Heinz, 390 g) * 2 à 3 handjes spinazieblaadjes * pasta naar keuze (bijvoorbeeld vegetarisch gevulde ravioli)

Kruid de stukjes kip met wat zout en peper. Verwarm de maïsolie en bak de kippenstukjes snel bruin. Voeg dan de rode ui erbij, en deze zachtjes meebakken met wat meer zout en een snufje chilivlokken. Daarna de stukjes courgette toevoegen, even bakken en dan de blokjes tomaat toevoegen. Roer op het laatst moment de spinazieblaadjes door, en laat ze even verwelken. Serveer dit kip-groenten gerecht over pasta, en garneer met geraspte harde kaas.

***

 SCHILDERIJ VAN DE MAAND

Tijdens mijn bezoek aan de gemeente Staphorst zag ik vlak bij het kerkje van IJhorst een deels door bomen omzoomde stille akker waarvan ik, op Koningsdag van dit jaar, een impressie heb geschilderd met een discrete Oranje Blanje Bleu toets. Dit mede omdat men in Staphorst zéér koningsgezind is, getuige ook de erehagen die bijvoorbeeld in Rouhorst worden geplaatst. Voor meer details over ‘Landerij bij IJhorst’ zie Landschappen op www.vinpressonist.com.

 

 

MEMORABELE MAALTIJDEN (9)
Genoten door Hubrecht Duijker

Op 3 maart 1971 verscheen mijn eerste column in Het Financieele Dagblad. De tekst had als thema ‘Wijnkelders in Nederland’ en was gewijd aan de toen fraaie, klassiek Franse wijnkaart van Dikker & Thijs te Amsterdam. Niet lang daarna zou een tweede soort artikel verschijnen, gewijd aan topwijnen en hun importeurs, titel ‘Grote wijnen van goeden huize’. Beide series werden later vervolgd door reguliere wijnartikelen en restaurantrecensies – die de krant ruim 41 jaar elke week zou publiceren. Volgens Jancis Robinson was het de langstlopende wekelijkse wijnrubriek ter wereld.

De opmerkelijkste van alle wijnkaarten werd begin jaren zeventig gevoerd door De Nederlanden in Vreeland. De eigenaar, meneer Hartung (zijn voornaam Otto heb ik nooit durven gebruiken), voerde niet alleen de mooiste wijnen uit Bordeaux – de legendarische Château Palmer 1961 stond bij hem gewoon op de kaart, net als wijnen uit 1929, 1937, 1953 en 1945 – maar ook een uniek assortiment van hoogwaardige wijnen uit Duitsland. Waar meneer Hartung was geboren, ‘aan de voet van een wijnberg’. Alleen al uit de regio’s Rijn en Moezel telde ik 130 soorten.

Mijn vrouw en ik hadden als voorgerecht gepocheerde zalmforel besteld. Meneer Hartung (foto) kwam aan tafel en vroeg in zijn Prins Bernhardachtige accent: ‘Welke wijn hebt u bij de vis besteld? En welke bij de lamsschouder?’ Ik noemde namen, we hielden het betaalbaar (en kwamen ook als gewoon betalende gasten; ik heb nooit één cent bij het FD gedeclareerd), waarop de restaurateur glimlachend en met glimogen kordaat riep ‘Dát gaan wij veranderen’. Waarna hij twee wijnen liet komen, de Goethe-wijn Winkeler Hasensprung Spätlese 1967 (kaartprijs f 27,50), en uit het dal van de Saar de beroemde Dom Scharzhofberger 1969 (f 28,50). Meneer Hartung zag ons genieten en vroeg ‘hebt u wel eens Eiswein gedronken?’. Eh, nee… Even later arriveren er twee versies van, de schitterende, fris zoete Niersteiner Schlossberg St. Nikolauswein 1963 (f 45) en de nog rijkere, extreem schaarse, in januari geoogste Niersteiner Hipping Dreiköningenwein 1970 (f 104).

Het feest voor de zintuigen werd voortgezet bij de lamsschouder. Want als begeleider daarvoor had meneer Hartung uit zijn ruim honderd wijnen tellende Bordeaux collectie de nog verrassend vitale, elegante, fraai geschakeerde Château Gruaud-Larose 1953 geselecteerd. Een wijn die zijn motto helemaal waarmaakte, ‘le roi des vins, le vin des rois’. Die avond voelden ons de koning te rijk.

 

 

 In 1809 vergezelde keizerin Josephine haar man Napoleon naar Spanje, toen zij in het Bordeaux-gebied, in het dorpje Marsas, heel nodig naar het toilet moest en dat ter plekke deed. In een wijngaard die daarna La Pissotière werd genoemd. Nog steeds schrijft de familie Soum aan de wijn van deze akker een zeer goede reputatie toe, en noemt hem Congaillard, ofwel ‘met grote gulheid’. Aldus de toelichting van de grote etiketten verzamelaar Bert Wentzel (jokebertwentzel@gmail.com) die dit label selecteerde uit zijn collectie.

 

 

 

 

 

 

Disclaimer. Alle afgebeelde foto’s op deze website in dit maandmagazine zijn afkomstig van de auteur zelf of werden rechtenvrij c.q. met toestemming verkregen van wijnproducenten, wijnorganisaties, wijnhandelaren, promotiebureaus, streek- en landenorganisaties, toeristenbureaus en andere betrokkenen.