KASTELEN & KUNST
in
HOF VAN TWENTE

In het zuidwesten van Twente ligt een van Overijssels grootste gemeenten, Hof van Twente. Deze bestrijkt meer dan 215 vierkante kilometer – en er is van alles te zien. Vooral in en rond Diepenheim, een dorp met pakweg 2700 inwoners dat omgeven wordt door allerlei landerijen en vier landgoederen met kasteelachtige huizen, plus nog eens drie van het nabije Markelo. Waaronder Kasteel Weldam dat gelegen is langs de beboste weg tussen Diepenheim en Markelo. Alleen al de lange, brede bomenlaan waar uitsluitend wandelaars en fietsers mogen komen, met aan het begin ervan een parkeerplaats, is de rit waard. Na een paar honderd meter verschijnt het eigenlijke kasteel, dat beschouwd wordt als een van ’s lands mooiste historische buitenplaatsen. Vanaf halverwege de 17e eeuw werd het bij herhaling verbouwd en vergroot. Zijn huidige vorm kreeg het in 1879. Het kasteel heeft een voorgevel in Italiaanse renaissance stijl (met een middendeel van Bentheimer zandsteen) en twee vooruitspringende zijvleugels, terwijl bij het voorplein een imposant toegangshek werd geplaatst. Weldam wordt bewoond door een jonge gravin en haar echtgenoot, en kan niet worden bezocht. Maar het omliggende terrein van ontzagwekkende omvang (meer dan 1700 hectare) is grotendeels wel toegankelijk, zoals deze maand nog (tegen een kleine vergoeding te betalen aan een tuinman) de siertuinen, op werkdagen van 9 tot 16 uur. Het is gewoon feest om daar te lopen. De tuin en het grote park daaromheen werden in neobarokke vorm ontworpen door de Franse tuinarchitect Edouard André die ook de weilanden en de bossen met prachtige doorkijken wist te benutten. Zo verscheen voor het kasteel een verzonken gazon, en links van het gebouw een veld het geschoren buxushaagjes, in het verlengde waarvan een doolhof van tujaheggen werd aangelegd. Verderop, achter het kasteel, vind je een grote door stutten ondersteunde pinus cembra (Midden-Europese pijnboom). Deze boom dateert uit 1840, dus van vóór de aanleg van de huidige tuin. Verderop strekken zich enkele lang gerekte, door groen geboomte omgeven vijvers uit, met aan het eind een wit standbeeld (foto helemaal boven). Andere monumentale tuinornamenten zijn eveneens te zien, alsmede een stijlvolle, rechthoekige rozentuin. Je zou zweren bij een lustslot in Frankrijk te zijn, of op een groot landgoed in Engeland.
En dan is er stedeke Diepenheim, het kleinste stadje van Twente – en zeer kunstgericht. Enkele pleintjes en straten werden versierd met eigentijdse sculpturen, er bevinden zich enkele galerieën, tijdens twee weekends in april vindt het Kunstmoment plaats (een expositie van tientallen beeldende kunstenaars) en er werden negen kunstenaars tuinen aangelegd. Last but least kwam dankzij de Kunstvereniging Diepenheim het Drawing Centre tot stand, een eigentijds vormgegeven complex waar zeer eigentijdse, veelal experimentele kunst wordt geëxposeerd en ook activiteiten plaatsvinden (net als in een dependance even verderop). Met een Museumkaart heb je vrij toegang tot het Centre, en dus ook de daar geëxposeerde tentoonstellingen. Die bestaan uit ‘vernieuwende vormen en toepassingen van tekenkunst’. Elders langs de Grotestraat kan meer moderne kunst, zowel schilderijen als sculpturen, worden bekeken in Galerie ÀlaFran (open vrijdag tot en met zondag van 12 tot 17 uur). Met vlak daarbij Diepenheims oudste huisje, het lage, zogeheten Plumershuuske, een voormalig daglonerswoninkje dat tegenwoordig een koffie, thee en meer winkel is, en een caféterras achter heeft (links). Rond 1850 werd het gebouwd voor 600 gulden door ene Hermannus Plumers. Er pal naast liggen de ijssalon en het café-restaurant van de zo toepasselijk gedoopte zaak Uit de Kunst. Ook elders van de Grotestraat zijn fraaie panden te zien. Aan het eind van de Grotestraat bevindt zich het stadsplein,waar het lekker lunchen is bij Irma’s Food, Drinks & Friends dat over een ruim terras beschikt. Diverse lunchgerechten zijn naar kunstenaars genoemd,waaronder Mondriaan, Monet en Van Gogh. Die vegetarische soep en tosti met die laatste naam smaakten uitstekend (€10,75).
Tijdens ons Twentse toertje hadden we nog tijd voor één ander bezoek. Wikkend en wegend  werd dat Kasteel Warmelo. Waar we vanuit Diepenheim in pakweg vijf minuten waren. Het heeft een lange historie, aangezien Warmelo al vroeg in de 14e eeuw wordt genoemd. Er bestaat ook een indirecte band met Oranje, want prinses Armgard zur Lippe Biesterfeld, de moeder van prins Bernhard, heeft er zestien jaar gewoond. De huidige eigenaresse, al dertig jaar, is Annemarie Avenarius. Wiens vader het landgoed twee decennia eerder verwierf. Annemarie en haar medewerkers zijn intensief bezig geweest om het park van Warmelo te renoveren, te verfraaien en zo aantrekkelijk mogelijk te maken voor bezoekers. Dit gebeurde onder meer door een jaarlijks wisselende expositie van grote zandsculpturen op allerlei plekken in het park te plaatsen. Momenteel, tot 6 oktober, is de tentoonstelling gewijd aan de tekeningen van Rien Poortvliet. Je ziet dus veel kabouters, gnomen, dieren en boeren. De bijna dertig werken werden knap gecreëerd door kunstenaars uit Amerika, Ierland, Italië, Letland, Nederland en Polen. Ze gebruikten niet minder dan tweeduizend kubieke meter zand. Terecht trekken hun sculpturen veel bekijks. Wie een toegangskaart koopt, kan tevens genieten van de prachtige Engelse tuin, van de grote slotvijver, van de grachten met hun vaak rijke begroeiing, van bossages, van een beschaduwde bomenlaan, van een geometrisch aangelegde tuin in Franse stijl, van een pinetum met diverse soorten naaldbomen, van een buitenvolière en van nog veel meer. Vaak loop je over slingerende paden, soms over grasveld. Aan de zuidzijde van het landhuis kreeg het park zijn huidige vorm eind jaren twintig van de vorige eeuw. Het eigenlijke kasteel kan niet worden bezocht, maar ervoor, bij het koetshuis, ligt een café met terrassen waar na de meestal lange wandeling een ontspannend drankje en hapje kunnen worden genuttigd. Wie nog niet uitgelopen of -gefietst is. kan rond het park het landschapsschoon van Twente in volle glorie ondergaan, want het gehele landgoed bestrijkt maar liefst 80 hectare.
Het moge duidelijk zijn: alleen al vanwege de kastelen en de kunst maken wij Hof van Twente graag het hof.

 

***

 


SCHILDERIJ VAN DE MAAND
Tijdens het maken van bovenstaande reisreportage heb ik veel gefotografeerd – en sommige van de beelden inspireerden tot geschilderde impressies. Zo zag ik in het prachtige park van kasteel Warmelo een gracht vol spiegelingen, en met op een van de oevers een groepje door de zon beschenen hortensia’s. Meer details over Aan de gracht van kasteel Warmelo, Twente vind je bij Landschappen op www.vinpressionist.com.

 

 

MEMORIES ARE MADE OF THIS (6)

In de vijftig jaar dat ik als fulltime wijnschrijver actief ben geweest, heb ik in kleine ringband boekjes van alles genoteerd. Streekimpressies, gesprekken met producenten, wijnproefnotities, mooie maaltijden en alle mogelijke voorvallen. Een aantal van deze herinneringen deel ik graag in dit maandmagazine.

FIASCO IN CHIANTI

Het was een heel avontuur, de reis naar Chianti tijdens mijn eerste jaar als fulltime wijnschrijver, exact een halve eeuw geleden. Eerst vliegen naar Milaan, dan naar het treinstation met de taxi (de chauffeur probeerde een geldwisseltruc) en vanuit dit chaotische complex met de rapido (aan boord was lunchen wat de pot schaft, zo meldde de stuurse ober) naar Florence. Om daar te worden opgevangen door een vertegenwoordiger van het in 1877 gestichte wijnhuis Ruffino.

De daarna volgende toer was een zeer instructieve. Ik leerde van alles over het produceren van Chianti, keek rond in rijpingskelders en gistingshallen (nog geen roestvrij staal te zien) wandelde door wijngaarden en wijndorpen (waaronder het schilderachtige Greve met zijn galerijenplein), proefde weet ik hoeveel wijnen (met als mooiste de Riserva Ducale Gold Label 1964), hoorde een gerucht over vervalsingen in België, kreeg alle details over het consortium van Chianti Classico en maakte uitvoerige maaltijden mee.

In een wijngehucht zag ik toevallig een huisvrouw die stro vlocht voor het toen nog populaire flesmodel waarmee Chianti werd geassocieerd, de fiasco. Dankzij een tolk kwam ik even met haar aan de praat. Ze vertelde tien flessen per uur af te leveren, en dat het stro speciaal geselecteerd was van moerasgrond, waarna men het zowel gesneden had als gedroogd en vervolgens met zwavel gebleekt. Aan tafel in Ristorante Otello, bij tagliatelle met zowel truffel als doperwten – en tot vreugde de Riserva Ducale 1969 – kreeg ik te horen dat de vlechtsters inmiddels verzekerd waren, sociale voorzieningen kregen, en een pensioenregeling. Wat betekende dat een lege fiasco soms net zo veel kostte, en soms meer, dan de wijn die hij bevatte.

Een jaar later, in 1975, lanceerde Ruffino een Florentijns flesmodel ter vervanging de flacon met stro. De buikflessen met het beschermde stro worden hier en daar nog wel gemaakt, ik zag ze later nog in Livorno, maar zullen door een hele generatie toch vooral worden herinnerd als kaarshouder voor thuis, of als icoon van een Italiaanse trattoria. Als pure nostalgie.

 ***

FLATERS AAN TAFEL


Mijn allesbehalve serieuze paperback Flaters aan tafel verscheen ruim 35 jaar geleden bij Mondria Uitgevers. Het boekje bestond uit een verzameling blunders die bekende, minder bekende en volstrekt onbekende Nederlanders aan tafel (mee)maakten, thuis of in restaurants. De uitgave werd gegarneerd met knappe, cartoonachtige tekeningen van de briljante, internationaal bekroonde Bert Witte (1943-2012).

 Twee echtparen zitten te tafelen en wisselen, zoals dat vaak gaat, eetervaringen uit. Waarbij een zeer slecht restaurant openhartig ter sprake komt. Zo zegt een van de mannen: ’Ik had me bij de directeur willen beklagen, maar hij was én zelf uit eten én ik had geen zin om in de rij te staan’.

In een ‘nouvelle cuisine’ restaurant waren de porties zo klein dat de ober, die vroeg hoe de gast het hoofdgerecht gevonden had, als antwoord kreeg: ‘Met een loupe’.

 

***

GLAASJES GEZONDHEID

Op de grote vinologen dag eerder deze maand vond onder leiding van Cees van Casteren een paneldiscussie plaats met Robert Joseph en Jancis Robertson. Daarin kwam o.a. ter sprake: moet de wijnwereld een eigen beleid voeren tegen de internationale anti-alcohol lobby die alle alcohol over één kam scheert? Robert Joseph is daartegen, acht dat kansloos, maar dat ben ik niet met hem eens. Want in tegenstelling tot andere alcoholica heeft wijn, met name rode, heilzame eigenschappen – en da’s wetenschappelijk bewezen.

Ik herhaal dus nog eens enkele ‘historische’ feiten.

* Wie in Engeland met hartklachten werd opgenomen in een ziekenhuis, bofte als hij in het verzorgingsgebied van Swindon woonde. Wat daar schreef het regionale Great Western Hospital rode wijn voor aan zijn hartpatiënten, een paar glazen per dag. En dat was geen willekeurige slobberwijn, maar de uit Chili afkomstige Montes Alpha Cabernet Sauvignon. Dit gebeurde op initiatief van cardioloog William McCrea, die via onderzoek ontdekte dat rode wijn de overlevenden van een eerste hartaanval beschermt tegen een tweede. Een andere studie had aangetoond dat juist Chileense Cabernet Sauvignon veel van de beschermde stoffen bezit.

* De maatregel van het Britse ziekenhuis was een logische praktijktoepassing van wat inmiddels onomstotelijk vaststaat: wijn, mits met mate genoten, is gezond. Het vergiste druivensap blijkt allerlei elementen te bevatten die andere alcoholhoudende dranken niet hebben. Daartoe behoren in de eerste plaats fenolen. Deze zijn vooral in rode wijn present, omdat bij de bereiding daarvan de schillen altijd mee gisten; witte wijn daarentegen wordt gewoonlijk van alleen de most gemaakt. Een glas rood bevat doorgaans 200 milligram fenolen, een glas wit ongeveer 40 milligram. Er zijn volop aanwijzingen dat fenolen (met name flavonoïden) de schadelijk geachte oxidatie van LDL (‘slechte’ cholesterol, een belangrijke risicofactor voor coronaire hartziekten) kunnen tegengaan.

* Wetenschappers van de Queen Mary University in Londen vonden bovendien dat alleen rode wijn organische stoffen bevat die de aanmaak verhinderen van een bepaald eiwit (endotheline-1), dat de bloedvaten vernauwt en aderverkalking bevordert.

* Deze gunstige eigenschappen verklaren waarschijnlijk ook de uitkomst van een groot Deens bevolkingsonderzoek, waarbij 13.285 mannen en vrouwen tussen de dertig en zeventig jaar gedurende ruim tien jaar werden gevolgd. In deze periode werden sterfte in het algemeen en sterfte aan hart- en vaatziekten gerelateerd aan onder meer het soort drankgebruik (wijn, bier of gedistilleerd). Daarbij bleek dat bij degenen die dagelijks wijn dronken de kans op sterfte, ook als gevolg van hart- en vaatziekten, 50 tot 60% lager was dan bij personen die geen wijn gebruikten. In een nog grotere tienjarige studie, onder 25.000 Denen, bleken de wijndrinkers opnieuw de minst kwetsbare te zijn. Commentaar van onderzoeker Morten Gronbaek: ’De Denen drinken 30 procent meer wijn dan twintig jaar geleden, en onze hartziekten zijn met 30 procent gedaald.’

* Een andere studie, in Milaan, toonde aan dat de niet-alcohol componenten van wijn verantwoordelijk zijn voor de gunstig geachte toename van meervoudig onverzadigde vetzuren, waardoor bloedplaatjes minder snel samenklonteren.

* Maar wijn beschermt niet alleen tegen hart- en vaatziekten, ook tegen flink wat andere kwalen. Wetenschappers van Harvard School of Public Health stellen dat het drinken van rode wijn de kans op verkoudheid vermindert. Proefpersonen die een glas rode wijn per dag nuttigden kregen 23 procent minder verkoudheden, en zij die twee of meer glazen tot zich namen zelfs 44 procent minder.

* Voorts blijkt wijnconsumptie de kans te verkleinen op macula degeneratie, een oogaandoening die vooral op latere leeftijd kan ontstaan. Wetenschappers van de American Geriatrics Society onderzochten ruim drieduizend mannen en vrouwen van 45 tot 75 jaar.

* Er zijn bovendien aanwijzingen dat het drinken wijn in zekere mate beschermt tegen dementie en de ziekte van Alzheimer. Dit blijkt uit een Frans onderzoek onder circa 3800 personen van boven de 65 in de regio rond Bordeaux, gedurende drie jaar.

* Voorts zijn er indicaties dat wijn zou kunnen beschermen tegen bepaalde vormen van kanker, waaronder huidkanker, tegen de vorming van nierstenen, tegen botontkalking en tegen maagzweren.

Kortom, er zit veel waarheid in wat Wilhelm Busch schreef: ’Rode wijn is voor oude knapen een van de beste gaven.’

P.S. Treffend is ook het tendentieuze, anti-alle-alcohol artikel dat op 21 september in dagblad Trouw verscheen, met als kopregel ‘Alcohol veroorzaakt borst- en darmkanker’: moet dat nu op uw mooie Chablis staan? Het zoveelste verhaal dat volledig voorbij gaat aan de wetenschappelijk bewezen, heilzame eigenschappen die met name rode wijn van nature heeft, uiteraard mits met mate genoten.

***

Tussen 1952 en 1965 werden vijf zwart/witte films uitgebracht met in de hoofdrollen de grote Franse acteur Fernandel (1903-1971) als de dorpspastoor Don Camillo, en de Italiaanse acteur Gino Cervi als de communistische burgemeester Peppone. In prachtige beelden van het dorpsleven in Midden-Italië kregen de twee hoofdrolspelers het regelmatig met elkaar aan de stok. Aldus de toelichting van de grote verzamelaar Bert Wentzel (jokebertwentzel@gmail.com) die dit ‘komische’ etiket selecteerde uit zijn wereldomvattende collectie.

 

 

 

 

 

 

 

 

Disclaimer. Alle afgebeelde foto’s op deze website in dit maandmagazine zijn afkomstig van de auteur zelf of werden rechtenvrij c.q. met toestemming verkregen van wijnproducenten, wijnorganisaties, wijnhandelaren, promotiebureaus, streek- en landenorganisaties, toeristenbureaus en andere betrokkenen.