Lente- en zomerwijnen, je vindt ze volop in de juni editie van dit magazine. Behalve enkele witte en rosé klassiekers worden verrassende vondsten beschreven, waaronder een bubbelende Blanc de Blancs uit England, een witte vedergewicht uit Spaans Baskenland, een zeldzame blanke Bourgogne, een slechts 9 procent alcohol bevattende rosé uit Gascogne en een paar grootse Grauer Burgunders uit Duitsland. Voorts neem ik je mee naar zowel Apeldoorn, waar veel meer te zien is dan alleen Paleis Het Loo, als naar de Andalusische stad Sanlúcar de Barrameda, bakermat van de zo mooi bij Hollandse Nieuwe passende Manzanilla. En da’s nog lang niet alles – dus lees, kijk en geniet.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Champagne Malard Excellence
Champagne
Bijna dertig jaar geleden stichtte de in Epernay geboren voormalige rugbyspeler Jean Louis Malard 
zijn eigen Champagnehuis, in Aÿ. Succes bleef niet uit, de omzet van Champagne Malard bereikte meer dan twee miljoen flessen. 
Dit voorjaar nam de groep Castel het huis over. Hoe aantrekkelijk de wijnen van Malard zijn, toont de Excellence, een maar liefst vijf jaar gerijpte blend van 60 procent pinot noir en 40 chardonnay. Behalve een fijne mousse heeft de Excellence een bijna pittig frisse, elegante smaak waarin hints van o.a. abrikoos en zuidvruchten te proeven zijn. Deze inderdaad excellente aperitiefwijn kost meestal rond de €49. Verkooppunten via internet en de website van de nieuwe importeur, www.lfe.nl.
Tinwood Estate Blanc de Blancs 2021
England
Kenners en liefhebbers zijn het erover eens: kwalitatief doen de sparkling wines uit Zuidoost Engeland veelal niet onder voor Champagnes (overigens ook niet qua prijs). Vlakbij het South Downs National Park, 
in het groene graafschap Sussex en op zo’n 5 kilometer van de kust, nam Art Tukker (wiens grootvader een Nederlander was) de ijsbergsla producerende boerderij van zijn ouders over, en plantte daar in 2007 druivenstokken, uitsluitend de drie Champagne variëteiten. En dat op bijna 45 hectare. Hij doopte het landgoed Tinwood Estate. Net als in de Champagne bestaat de ondergrond uit diepe kalklagen. Art (foto) had het vak van wijnmaken geleerd in o.a. Nieuw-Zeeland. Behalve een kelder verrezen een restaurant en luxe lodges. Een hoogst plezierige kennismaking met Tinwood is de Blanc de Blancs 2021, een pure, elegante Chardonnay die fijn schuimt, aangenaam fris is, en behalve fruitige elementen ook snufjes van anijs en mineraligheid bevat. Fles €39,50 bij www.heerenvanheusden.nl, zie de banner.
Birgi Trisole Zibibbo 2024
Sicilia
Even buiten Marsala, niet ver van de Siciliaanse westkust, werd precies 65 jaar geleden de wijncoöperatie Birgi gesticht. Deze cantine sociale vertoont allesbehalve AOW 
verschijnselen, want het bedrijf groeit, bloeit en is eigentijds geoutilleerd. De leden bezitten maar liefst 2800 hectare, vooral binnen de provincie Trapani. Het is ook daar dat de witte zibibbo groeit, een muskaat variëteit waarvan zowel zoete als droge wijnen kunnen worden gemaakt. De Trisole Zibibbo van Birgi is zo’n droge versie – een zeer geslaagde bovendien. Plezierig fris, slechts 12 procent alcohol bevattend, en met in zijn smaak een combi van o.a. groene appel, grapefruit en kruiden. Deze voorbeeldige voorjaars- en viswijn kost €12,95 bij www.bosmanwijnkopers.nl.
Buissonnier Bourgogne Chardonnay 2023
Bourgogne
Een drijvende kracht binnen het Bourgogne district Côte Chalonnaise is de uit 1931 daterende 
Cave des Vignerons de Buxy. De leden van dit dynamische bedrijf bezitten circa 1200 hectare waarvan ongeveer zeven miljoen flessen wijn worden vervaardigd. Een hoogst aangename witte Bourgogne die in het eigen proeflokaal La Maison Millebuis (rechts) aan bezoekers wordt geschonken, is de Buissonnier Bourgogne Chardonnay 2023. Een sappige, goed gevulde doch niet zware wijn die geen houtcontact kreeg, maar wel de voor zijn druif zo kenmerkende notigheid heeft, alsmede mild fruit van witte en tropische vruchten. Deze verleidelijke Chardonnay kreeg ik te proeven van www.deltawines.eu, en voor meestal €12,95 is hij te koop bij o.a. leden van www.lesgenereux.nl.
Domaine Fernand Engel, Riesling Heritage 2022
Alsace
Een van de grootste particuliere wijndomeinen in de Elzas, misschien wel het grootste, is dat van Fernand Engel. De eigen wijngaarden bestrijken 75 hectare binnen bijna tien verschillende gemeenten, waaronder het eigen Rorschwihr 
– en alle ruim 160 percelen worden biologisch bewerkt; vandaar het weelderige gras en ander groen tussen de druivenstokken. De Riesling Heritage uit 2022 toont dat goede Riesling uit Alsace makkelijk een paar jaar kan rijpen. Want de nog altijd blekige wijn heeft zelfs nog iets van groen in zijn kleur, terwijl de vrij elegante smaak nog frisheid offreert. Je proeft naast wit fruit tevens wat frisse citrus en snufjes van zowel kruiden als specerijen. Voor deze zomerse wijn rekent www.josbeeres.nl (zie de banner) €12,50 per fles.
Domaine Gérald Talmard, Charmes 2023
Mâcon-Chardonnay
Diep in de zuidelijke Bourgogne, bij Uchizy in de Mâconnais, levert het domein Gérald Talmard 
al vijftig jaar hoogwaardige wijnen, witte vooral. Van zo’n 30 hectare die volgens duurzame principes worden bewerkt. Bovendien werkt eigenaar Gérald Talmard (foto) met alleen natuurlijke gisten. Zijn Charmes 2023 doet die naam eer aan, want het is een inderdaad charmante Chardonnay, dus sappig, goed gevuld en mild fruitig met toetsjes van zowel exotische vruchten als wat citrus, terwijl de voor zijn druif zo kenmerkende notigheid niet ontbreekt. Voor €16,50 is deze blanke Bourgogne verkrijgbaar bij www.wijndijck.nl.
Icauna Saint-Bris 2023
Saint-Bris
Met circa 1250 hectare in de noordelijke Bourgogne is de coöperatie La Chablisienne, ook werkend onder de naam Union des 
Viticulteurs de Chablis, een vooraanstaande producent, en dat zowel kwantitatief als kwalitatief. Behalve allerlei soorten Chablis brengt het bedrijf kleine hoeveelheden wijn voort uit omliggende gebieden. Waaronder Saint-Bris, zo’n 100 hectare bestrijkend en gelegen rond het dorp Saint-Bris-le-Vineux (links). Bepaald bijzonder is dat witte Saint-Bris niet de in Bourgogne alom aanwezige chardonnay als 
basis heeft, maar sauvignon blanc, een ras dat je eerder met de Loire associeert. De Saint-Bris met het merk Icauna (Latijnse naam voor de rivier Yonne) doet niet onder voor bijvoorbeeld een goede Sancerre. De 2023 smaakt lekker sappig, vrij elegant en flink fris, met fruit van peer en frisse citrus, plus een hint van plantaardigheid. We schonken ‘m bij verse witte asperges – en dat was genieten. Reguliere prijs €13,29, maar ‘kaarthouders’ betalen minder, bij www.gall.nl (zie ook de banner).
Inazio Urruzola 2024
Getariako Txakolina
Diverse Spaans-Baskische sterrenrestaurants schenken de wijnen van Xabier 
Urruzola die in 2008, op 29-jarige leeftijd, de eeuwenlange familietraditie van wijnbouw voortzette. Hij herdoopte het domein naar zijn vader, Inazio, en het telt een bescheiden 4 hectare die tot de hoogst liggende behoren van de Baskische herkomstbenaming Getariako Txakolina, namelijk op zo’n 350 meter. Daarnaast koopt Xabier nog druiven bij van enkele additionele hectaren. Overigens stichtte Xabier ook een eigen restaurant, tevens proeflokaal (links). Zijn witte Getariako 
Txakolina 2024 werd voor 80 procent gemaakt van de regionale hondarribi zuri, aangevuld door 15 procent chardonnay en een restje petit courbu. Het is een knisperende frisse wijn die heel licht tintelt op de tong en die zo fris smaakt als een zeebries (de kust ligt op 8 kilometer) en bijna zelfs een tikje ziltig, met weinig alcohol (11 procent) alsmede fris fruit van o.m. grapefruit en limoen, plus een kruidje. Super bij tapas, sushi, oesters en nog veel meer. Reguliere prijs €13,60. De importeur is www.okhuysen.nl, zie de banner, ook voor aanbiedingen.
KK Knobloch Grauer Burgunder 2024
Rheinhessen
De familienaam Knobloch is in Duitsland niet ongebruikelijk, en is al generaties verbonden aan een 
wijndomein in 
Rheinhessen. Dit wordt momenteel geleid door Thilo Knobloch (links) die het stokje overnamen van vader Walter, terwijl Thilo’s twee zoons in opleiding zijn. Het assortiment bestaat uit een flinke reeks biowijnen, waaronder een sehr gute droge Grauer Burgunder. Deze is bleek getint met een zweempje groen, geurt ietwat kruidig en smaakt behalve sappig ook kruidig, terwijl frisse citrus prettig tegenspel geeft. Zijn kruidige karakter maakt deze Grauer Burgunder tot een hoogst plezierige tafelwijn, denk alleen al aan hartige taarten, sushi, maaltijdsalades en gebakken vis. Fles €9,60 bij www.biowijnclub.nl. N.B. Weingut Knobloch is bovendien een gastvrij domein, want je kunt er prettig logeren in een klein Landhaus hotel.
Müller-Dr. Becker, Dalsheimer Grauer Burgunder 2024
Rheinhessen
Het is vierhonderd jaar geleden dat ene Johannes Müller met wijnbouw begon in het dorp Dalsheim binnen wat nu Duitslands grootste wijnstreek is, Rheinhessen. Later raakte ook de familie Becker betrokken bij het domein, vandaar de huidige naam Müller-Dr. Becker. Sinds 2006 wordt het geleid door Jochen Becker (rechts). 
Het oppervlak is bijna 14 hectare, alle binnen Dalsheim, en bijna tweederde werd beplant met witte druivenrassen, waaronder grauer burgunder (ofwel pinot gris). De 2024 van deze variëteit is een bleek getinte, uitermate smakelijke creatie die op sappige wijze pittig frisse zuren combineert met mild frisse citrus, een hint van ananas en een nootje. Zolang de voorraad strekt kun je ‘m voor €13,95 bestellen bij www.brgndr.com.
Quinta de Couselo Rosal 2023
Rías Baixas
Een van de oudste bodegas binnen het Galicische gebied Rías Baixas is Quinta de Couselo. Het domein dateert uit 1864, ligt binnen subzone O Rosal en behoort aan de familie Rivera. 
Een topwijn uit de collectie is de Rosal die werd samengesteld uit 85 à 90 procent van de regionale superdruif albariño, met nog kleine delen caiño blanco en loureiro. Teneinde de 2023 zo aromatisch mogelijk te maken en ook fris te houden, liet men deze Rías Baixas een half jaar rusten op zijn gistingsbezinksel (zo’n beetje à la een Muscadet sur lie). Het resultaat is een kostelijke zomer-, zeefruit- en viswijn, met in zijn sappig frisse smaak nuances van zowel milde citrus als groen fruit, aangevuld door subtiele snufjes kruiden en specerijen. Importeur www.monnik-dranken.nl hanteert een adviesprijs van €19,50, maar soms wordt door afnemers minder gevraagd.
Santa Cristina Vermentino 2024
Toscana
Gezien zijn opwekkende smaak zou deze Vermentino bijna een aardig, betaalbaar alternatief kunnen zijn voor… Chablis. 
Bovendien biedt de witte Toscana snufjes kruiden en fris sappig fruit van o.a. citrus en witte vruchten. De merklijn Santa Cristina is een creatie van de befaamde familie Antinori die al 26 generaties (waarvan de twee laatste op de foto) wijnbouw beoefent in de wijde omgeving van Florence. De meeste Santa Cristina wijnen komen uit Umbrië, maar deze voorbeeldige Vermentino werd dus geboren in Toscane. Reguliere prijs €9,99 (maar let op aanbiedingen) bij www.ah.nl, zie ook de banner.
Stift Klosterneuburg Grüner Veltliner 2023
Wagram
Met 108 hectare wijngaarden op diverse locaties is Stift Klosterneuburg niet alleen een van Oostenrijkse grootste wijndomeinen, het is ook ’s lands oudste. Het werd namelijk in 1114 gesticht. Bovendien heeft men in het – nog steeds door 
monniken bewoonde – klooster de allereerste wijnbouwschool ter wereld ondergebracht. De eigen Grüner Veltliner uit Wagram bracht een grote, blinde proeverij in herinnering van Grüner Veltliners en Chardonnays – waarbij de eerste groep zegevierde. Sommige Grüners doen namelijk denken aan Chardonnays, en die van Klosterneuburg uit Wagram is daar een voorbeeld van. Zo smaakt de 2023 sappig fris en elegant ferm, met naast een hintje hartigheid en frisse citrus ook ietwat milde fruittonen van o.m. peer, terwijl tevens een vleugje notigheid te bespeuren valt. Ongetwijfeld is het een grote Freund van gebakken en gefrituurde vis. Flesprijs €11 à €12,25. Adressen via internet en www.cordier-wines,nl.
Tiefenbrunner Merus Pinot Grigio 2024
Südtirol-Alto Adige
Het aan de gelijknamige familie behorende, historische wijngoed Tiefenbrunner is gevestigd in een slot dat een bistro als eetgelegenheid heeft, alsmede een park met daarin allerlei tuinkabouters 
en andere figuren. Bovendien kun je er heerlijke wijnen proeven. Want Christof Tiefenbrunner verstaat zijn vak. Hij verwerkt druiven van de eigen ongeveer 20 hectare en koopt zeker dubbel zoveel bij van tientallen contracttelers. De wijnkwaliteit ligt hoog, met als hoogst smakelijk voorbeeld de jongste jaargang van de Merus Pinot Grigio. Dit is een uitgesproken sappige, opwekkend frisse, elegant ferme creatie waarin mild frisse citrus gezelschap heeft van zowel een nootje als een minikruidje. Een trefzekere keuze bij verse asperges en heel wat visgerechten. Adviesprijs rond de €17,50, verkooppunten via www.vinites.com.
Elia Rosé 2024
Côtes de Gascogne
Terwijl wereldwijd sommige producenten nog altijd loodzware wijnen uitbrengen (in ook nog loodzware 
flessen) lanceerde de coöperatiegroep Plaimont een rosé die perfect past in de deze tijd: de Elia, die slechts 9 procent alcohol bevat. Plaimont is gevestigd in het Franse zuidwesten, en is daar ook de grootste wijnproducent: het bedrijf betrekt druiven van 600 wijnbouwers die samen zo’n 5300 hectare bezitten. Dat de Elia, gemaakt van alleen cabernet sauvignon, zo weinig alcohol bevat, stoort geenszins, het is gewoon een smakelijke wijn. Enerzijds levendig fris, anderzijds een tikje zoet, met vooral bessig fruit plus een toefje rood. Ook zijn prijs stoort niet, want ik kocht ‘m voor €5,99 bij www.plus.nl.
MonteClain 2024
Vin de France
Op wijngebied is hij een mannetjesputter, Pierre Degroote (rechts) die eerst verbonden was aan het succesvolle huis Virginie, 
en vervolgens met kompaan Stéphan Montariol het bedrijf DMD ofwel 
Domaines Montariol Degroote begon – dat inmiddels druiven verwerkt van ruim 815 hectare. Een van de eigen merken is MonteClain waarvan de jongste rosé het ontdekken waard is. De van grenache vervaardigde 2024 heeft een bleek oranje kleur en een goed gevulde sappige smaak doe zowel fris als kruidig is, een tikje mild en voorzichtig trakteert op geel en rood fruit. Richtprijs €7,50 à €8, verkooppunten via www.walravensax.nl.
Museum Rosé 2024
Cigales
Wat leuk om weer eens een rosé te proeven uit Cigales, een hoog (gemiddeld 800 meter) gelegen Spaans gebiedje dat qua bekendheid en omvang in de schaduw verkeert van de naburige Ribera del Duero – en dat van origine voornamelijk rosés voortbrengt op basis van tempranillo. Bovendien 
is de naam van deze rosé is opmerkelijk: Museum, naar het domein Finca Museum. De desbetreffende bodega, die over ruim 200 hectare wijngrond beschikt, werd eind jaren negentig gesticht door de in Rioja gezetelde Grupo Barón de Ley. Overigens doet de bodega zijn naam eer aan: buiten en in de ontvangstruimten wordt permanent beeldende kunst geëxposeerd, zowel sculpturen als schilderijen. Ook de wijnen zijn kleine kunstwerken, zoals de Museum rosé uit 2024. Deze zeer bleek getinte, bijna als wit ogende wijn heeft een frisse smaakkern, is lekker sappig en offreert naast grapefruit & co ook een hint van peer. Richtprijs €11,95 à €12,50. Verkooppunten via www.kwastwijnkopers.nl en de banner.
Pierre Brévin Rosé d’Anjou 2024
Anjou
Lang hebben wij heerlijke herinneringen gekoesterd aan halfzoete Rosé d’Anjou, want dat was de wijn die deze maand zestig jaar geleden tijdens onze trouwlunch werd geschonken, in het hoofdstedelijke hotel-restaurant Polen. 
Leuk dus om na heel wat decennia deze jeugdherinnering weer eens te proeven – in een tijd dat rosé meestal behoorlijk droog pleegt te zijn. De in het Loire-dal gebottelde Rosé d’Anjou van Pierre Brévin (een merk van Les Grands Chais de France) werd gemaakt van voornamelijk grolleau, wat ook voorgeschreven is, bevat slechts 10,5 procent alcohol, en combineert in zijn smaak een milde toonzetting met een flinke frisheid. Terwijl het fruit een melange vormt van citrus en rode vruchten. Wie houdt van rosé en niet schrikt van wat zoet gaat er op een zonnige dag zeker plezier aan beleven. Fles €5,99 bij www.dirckiii.nl, zie ook de banner.
Sans Prétention 2024|
Lubéron
Ook binnen het foto- en schildergenieke wijngebied Lubéron (zie mijn ter plekke gemaakte impressie), dat gelegen is in 
en rond een bergachtig Provençaals natuurpark, wordt goede rosé gemaakt. Die voor ten minste 60 procent moet bestaan uit grenache en syrah. In de Sans Prétention, een creatie van Les Grands Chais de France, zijn voornoemde rassen met elk 45 procent aanwezig. 
De restjes bestaan uit rolle (ofwel vermentino) en ugni blanc. Het is een vrij vol smakende wijn, soepel ook en zacht fris (goed koelen dus), licht gekruid bovendien en voorzien van mild geel fruit plus in de verte een hint van karamel. De in een bolle fles gepresenteerde 2024 paste perfect bij op de huid gebakken zal, en dat ook qua kleur. Meestal wordt €8,95 per fles gerekend, zoals door www.perfectewijn.nl. Meer aanbieders zijn makkelijk via internet te vinden.
Camille de Labrie 2020
Bordeaux
Klein is fijn geldt voor Château Croix de Laborie in Saint-Emilion. Want ondanks zijn 
bescheiden omvang worden er goede, alom geprezen wijnen vervaardigd door de zeer hard werkende Pierre en Axelle Coudurié. Naast hun châteauwijnen maken ze een hele beste merkwijn, een Bordeaux genoemd naar hun dochter Camille – die als 
zevenjarige ook het etiket schilderde. Deze Camille de Laborie, jaargang 2020, is een compositie van 80 procent merlot en 20 cabernet sauvignon. De stevige wijn, die op harmonische wijze 14,5 procent alcohol heeft, verbleef tien maanden op vat en heeft een door zwoele, donkere aroma’s en dito rijp zwarte vruchten gekenmerkte smaak die dankzij het houtcontact ook een zekere kruidigheid biedt, naast een sappige frisheid. Geen wonder dat hij bekroond werd o.m. met 91-92 punten. Fles €12,95 bij www.colaris.nl.
Castillo de Logroño Tempranillo 2023
Rioja
Het Amerikaanse magazine The Wine Enthousiast was enthousiast over deze rode Rioja, want gaf ‘m 92 punten. 
Ik deel dit enthousiasme, want in zijn soort en voor zijn prijs is het gewoon een hele goede wijn. Een zeer kenmerkende bovendien, met in zijn zacht frisse, sappige, ferme smaak een vleugje milde vanille en een discrete, zacht kruidige houttoets (dankzij een maand of vier fustrijping), terwijl het voor de tempranillo druif kenmerkende besfruit eveneens present is. De wijn heet naar de oudste, op en in een heuvel gelegen bodega van Rioja’s hoofdstad Logroño, en werd vervaardigd door twee jonge wijnmakers, de gebroeders Victor en David Fernández de Manzanos van het bedrijf Luis Gurpegui Muga. Bij www.hema.nl bedraagt de flesprijs €7,49.
***
EXCELLENT
ROOD UIT CHILI
Voor wijnbouw zijn in Chili de natuurlijke condities zo ideaal dat Miguel Torres het land beschreef als ‘een paradijs voor wijnmakers’. Bovendien zijn Chileense wijnmakers uitermate goed geschoold; wie in Santiago oenologie studeert moet eerst landbouwkundig ingenieur geworden zijn. Het lange land brengt naast grote hoeveelheden goede betaalbare wijnen ook heel wat hoogwaardige soorten voort – maar ook die zijn in vergelijking met bijvoorbeeld Franse tegenhangers doorgaans redelijk geprijsd. De proefprofs van Perswijn hebben enkele van de allerbeste rode wijnen geselecteerd. Alle hier beschreven wijnen komen uit 2022 en ontvingen vier sterren van een maximale vijf. Het panel proefde uit Versatile glazen van Grassl Glass.
Alle vermelde prijzen zijn richtprijzen. De foto’s komen van Casa Silva.
Carmen, Gran Reserva Carmenère 2022
GEUR donker fruit, zwoel en intens, bramen, pruimen, gebrand
SMAAK zacht en kruidig, stevige zuren, rijpe tannine
www.vinites.com, €12,95
Casa Silva, Gran Terroir de Los Andes Carmenère 2022
GEUR zwoel en intens, chocola, donkere kersen, pepertje
SMAAK elegant, mooie zuren, lichte tannine, zacht
www.lfe.nl, €15,95
Casa Silva, Cool Coast Pinot Noir 2022
GEUR rood bosfruit, peper, sprokkelhout, kruidig
SMAAK niet heel fruitig, fijne structuur, balans
www.lfe.nl, €19,95 à €21,45
Los Vascos, Chagual Cabernet Sauvignon Orgánico 2022
GEUR kruidig en peperig, cassis, donker, zwoel
SMAAK zacht en kruidig, even paprika, goede zuren en tannine
www.monnik-dranken.nl, €15,95
MontGras, Quatro Red 2022
GEUR zwoel, warm, cassis, rokerig, fijn fruit
SMAAK soepel en fruitig, open, munt, zachte tannine,
www.fourcroy.nl, €11,95 à €13,95
Ventisquero, Grey (Glacier) Apalta Vineyard Single Block Syrah 2022
GEUR cassis, bessenjam, mole, rode peper, vanille
SMAAK zoetzuur fruit, zoete tannine, vlezig, lang
www.monnik-dranken.nl, €17,95 à €18,99
Viu Manent, Gran Reserva Malbec 2022
GEUR blauwe bessen, jam, viooltjes, chocolade
SMAAK mooi fruit, zachte tannine, fris, goed
www.kwastwijnkopers.nl, €15,20
Viu Manent, Gran Reserva Carménère 2022
GEUR kruidig en zwoel, vleugje mestig, cassis, munt
SMAAK zacht en opwekkend, zwoel, zuren, chocola, milde tannine
www.kwastwijnkopers.nl, €15 à €16,95
Geïnteresseerd in Perswijn magazine? Klik hier als je een abonnement wilt https://perswijn.nl/abonnement/
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
APELDOORN APPELLEERT
Apeldoorn, met ruim 140.000 inwoners de grootste stad van Gelderland, en met meer dan 340 vierkante kilometer de grootste gemeente, is vooral bekend om bezienswaardigheden en attracties buiten de eigenlijke stad, zoals de Apenheul en Paleis Het Loo. Zelf kwam ik meestal niet verder dan restaurant De Echoput in het nabije Hoog-Soeren, om daar te genieten van wondermooie wildgerechten en dito wijnen. Het is dankzij een uitnodiging de grote etikettenverzamelaar Bert Wentzel, die net als zijn vrouw Joke geboren en getogen is in Apeldoorn, dat ik wandelend, samen met mij eega Julie, een deel van Apeldoorns stedelijke charmes heb ontdekt.
Wie met de auto komt, kan centraal parkeren in twee grote garages ((Marktplein, met met 685 
plaatsen en Museum met 628 plaatsen), en vanaf het treinstation kun je met de bus naar alle mogelijke bestemmingen binnen en buiten het centrum. Dwars door Apeldoorn, en haaks vanaf het station, loopt de Hoofdstraat, vroeger de onverharde Dorpsstraat. 
Eeuwenlang was de voormalige, al eind 8e eeuw genoemde buurtschap Appeldro een open plaatsje zonder grachten of wallen. Waar pas na 1200 de eerste kerk verrees. Vanaf eind 16e eeuw begon Apeldoorn gestaag te groeien. Dit vooral dankzij de lokale papierindustrie. Op een gegeven moment telde de stad meer dan zestig(!) papierfabriek. 
De grootste stimulans ter ontwikkeling daarvan kwam van koning Willem I (links) die vanaf 1825 het Apeldoorns Kanaal liet graven. Dit liep in noordelijke richting parallel met de zeer bochtige IJssel, om daarin uit te komen bij Hattem. De verbinding maakte mogelijk om grondstoffen voor de papierindustrie makkelijk aan te voeren, en 
het papier ook makkelijk te verschepen. Enkele decennia later werd nog een zuidelijke tak aangelegd, naar Dieren. Vandaag de dag dient het kanaal alleen voor de omringde watervoorziening, en voor recreatief varen. De industrie bracht ook welvaart, vandaar de fraaie Jugendstil gevels (uit 1880-1914) die in en rond de Hoofdstraat nog te zien zijn, net als in de villawijken rond de stadskern. Wie wandelt 
door Apeldoorn, moet dus vaak omhoog kijken, en de nietszeggende, moderne, inwisselbare winkel- en horecagevels op de begane grond vergeten. Enkele van de fraaiste Jugendstil panden zagen we hoog in de Deventerstraat, de Van Kinsbergenstraat en langs het Raadhuisplein. Een veel bezochte plek langs de winkelrijke Hoofdstaat vormt het Caterplein, wat bomvol staat met terrassen, net als het aangrenzende 
blok van de Hoofdstraat. Dit is ‘s avonds the place to be. Maar wel zo aantrekkelijk, we waanden ons bijna in Frankrijk, zijn de terrassen op het Raadhuisplein (o.a. bovenste foto), enkele tientallen meters 
verderop langs de Hoofdstraat, richting station. Vanaf het Caterplein is het slechts enkele minuten lopen (volg de wegwijzertjes) naar de Nieuwstraat en vervolgende rechtsaf de Vosselmanstraat waar het imposante CODA complex gevestigd is, een combinatie van museum, bibliotheek en kunsteducatie. CODA, de naam staat voor Cultuur Onder Dak Apeldoorn, bezit niet alleen ’s werelds grootste collectie moderne sieraden, maar organiseert ook wisselende exposities. Momenteel zijn dat er twee: Felwa toont het werk van twee Veluwse fotografen, en de andere is gewijd aan Paper Art. Bovendien zijn op de eerste 
etage herinneringen bijeengebracht aan de grote uitvinder en Nobelprijswinnaar Wilhelm (‘Willem’) Röntgen die als jongetje naar Apeldoorn kwam en er anno 1895, op zijn vijftigste, met X-stralen de eerste röntgenfoto maakte – van de hand met de trouwring van zijn vrouw. Eenmaal in CODA, weet dan dat rechts van 
de entree diverse publicaties voor tochtjes te voet en met de fiets beschikbaar zijn die kosteloos kunnen worden meegenomen. Een van de handigste is het boekje Wandeling Groen en Royaal waarin kleurrijke aanwijzingen staan, met achterin een plattegrond (reken op ongeveer een uur). Ongeveer even lang duurt de Canadian Walk audiotour, een historische hommage aan de Canadezen die op 17 april 1945 Apeldoorn bevrijdden. Hiervoor is een app down te loaden. Onderweg kom je ook diverse vitrines tegen met
memorabilia. Bovendien zijn via internet stadswandelingen met een gids te boeken. 
Als de CODA, dat ook een café heeft, hebt verlaten, loop dan link de Vosselmanstraat in, tot de hoek. Want daar staat het standbeeld van admiraal Jam Hendrik van Kinsbergen (1735-1819) die te boek staat als de grootste weldoener die Apeldoorn ooit heeft gekend. Dan via rechts (Nieuwstraat), en links (Van Kinsbergenstraat) kom je weer terug in de Hoofdstraat. Met twee blokken verderop aan de linkerzijde het eerder genoemde Raadhuisplein (foto rechts). Deze terrassenplek heet naar het oude, uit 1842 daterende raadhuis dat tegenwoordig alleen dient voor trouwerijen. Markant op het plein staat een borstbeeld van Willem I, ook wel genoemd de Kanalenkoning en Koning Koopman. Pal achter het oude raadhuis ligt het grote, rechthoekige 
marktplein, met bedriegertjes. Er staat ook een bijna Frans aandoende, open markthal, en de gehele noordzijde bestaat uit het immense nieuwe raadhuis. Aan de zuidzijde, haaks op het plein, loopt de Marktstraat. Waarin zo veel groen werd geplant dat ‘Klimaatstraat’ de bijnaam werd. Zo is bij de boekwinkel op de hoek is een voorbeeld van verticaal tuinieren te zien.
Sowieso is Apeldoorn een echt groene stad. Rond het centrum vind je prachtige parken, plantsoenen en villawijken. Het meest nabije park ligt achter het stadhuis, rechts langs de Kerklaan. Dit is het in 1890 aangelegde Wilhelminapark (rechts). Het werd ontworpen in Engelse stijl, ligt rond een gebogen eendenvijver en heeft behalve een muziektent ook een oorlogsmonument en een bruggetje. Er schuin tegenover, met op het trottoir een Canadese vitrine, ligt in een voormalige 
herensociëteit een leuk lunchadres, Sizzles at the Park. Dit heeft een eigen parkeerplaats en een achterterras. Het interieur is werkelijk prachtig, een onderscheiding waard. De keuken biedt nogal wat Arabisch gestijlde, dus pittige hapjes, en de bediening is uitermate attent. Even teruglopend over richting centrum zou je links in 
de Paslaan even de synagoge kunnen bekijken waarvan drie buitenmuren met veertien reliëfs werden gedecoreerd, terwijl ook de straattuin werd versierd. De Kerklaan loopt tot aan de Grote Kerk, op de plek van een afgebrande. Voor het huidige godshuis werd in 1892 de eerste steen gelegd door prinses Wilhelmina, toen nog prinses. Haar kleine standbeeld staat voor het gebouw, en in de kerk bevindt zich de Koninginnebank.
Je bent nu bij de kruising met de Loolaan die rechtstreeks voert naar Paleis Het Loo, met de bus of de eigen auto. Dit paleis verrees in 1684 als zomerverblijf, tevens jachtslot voor stadhouder Willem III die vijf jaar later, samen met zijn vrouw Maria, als William en Mary de koning en koningin van Engeland, Ierland en Schotland werden – en daarmee de grootste machthebbers van het toenmalige Europa. De barokke tuinen achter het paleis zijn zonder meer uniek, en werden symmetrisch aangelegd, net als het paleis zelf. In de 19e eeuw verbleef Wilhelmina er vaak. Het paleis fungeert vandaag de dag als museum waar van alles over zijn vorstelijke bewoners te zien en te horen valt (via audiotours; Het Loo stelde ook enkele hier afgebeelde foto’s beschikbaar).
De vaste Oranje collectie bestaat uit meer dan 150.000 voorwerpen, waaronder schilderijen, sculpturen, kunstnijverheid, meubelen, kostuums en boeken. Er is ook het Stallenplein met paardenstallen, en koetshuizen. De garage waar zijn prins Hendrik (echtgenoot van Wilhelmina) zijn verzameling auto’s onderbracht dient tegenwoordig als grand café genaamd
Prins Hendrik Garage. Wisselende exposities worden eveneens georganiseerd. Momenteel zijn dat Tegenspel (laat zien hoe drie Nederlandse koninginnen: Wilhelmina, Juliana en Beatrix hun eigen weg vonden) en 80 Jaar Vrijheid. Wie nog tijd en energie heeft, zou tot slot ook het grote paleispark kunnen bezoeken, achter het Stallenplein.
Het moge duidelijk zijn: er is in Apeldoorn verrassend véél te ontdekken en te genieten, deze stad appelleert.
***
N
SCHILDERIJ VAN DE MAAND
Het is alweer even geleden dat we langs de Rivièra het heuveldorp Èze bezochten, op zo’n 10 kilometer van Nice, maar mede dankzij zelf gemaakte foto’s zijn de herinneringen gebleven. Want Èze heeft een prachtige exotische tuin die op ongeveer 430 meter hoogte tegen hellingen werd aangelegd. Het soms Mediterrane weer van de laatste tijd vormde een leuke aanleiding om van die verre, kleurrijke tuin een ook kleurrijke impressie te schilderen, De exotische tuin van Èze.
Voor meer details zie Landschappen op www.vinpressionist.com.
***
Manzanieuwe
Als je mij zou vragen wat de allerbeste drank is om bij Hollandse Nieuwe ofwel zoute haring te schenken, noem ik niet jenever, noch korenwijn, noch wodka, noch aquavit. Nee, de allerbeste begeleider van haring is géén distillaat, maar een vrij zeldzame soort Sherry – namelijk Manzanilla. 
Samen met haring vormt deze Andalusische wijn een perfect partnership, een gastronomisch marriage made in heaven. Heel kenmerkend voor Manzanilla is namelijk een licht naar zilt neigend aroma en tegelijk een tamelijk tere smaak – aspecten die óók gelden voor de haring. De bijzonderste, zoniet briljante en bijna decadente combinatie werd bedacht door Jan Lagrouw die vroeger knap kookte in het Haagse restaurant Jean Martin. Want hij bracht de haring in de vorm van een tartaartje, met erop een lepeltje kaviaar – en erbij dus een koele Manzanilla. Absoluut verrukkelijk.
Manzanilla is sowieso een goede viswijn. Wie daarvan smakelijk overtuigd wil worden, zou naar Sanlúcar de Barrameda moeten gaan, de enige plek ter wereld waar Manzanilla mág worden gemaakt en kán worden gemaakt. Sanlúcar ligt aan de Atlantische Oceaan bij de monding van de Guadalquivir, diep in Andalusië dus. Men gaat daar graag naar het strand, niet zozeer om te zonnen, maar om te eten – vooral schelpdieren, schaaldieren en vis. Je hebt daar een hele rij restaurants naast elkaar, en de vis pleegt zo vers te zijn dat het bekende eethuis Casa Bijote (foto), niet eens een koelcel heeft. Want alle vis die daar ’s ochtends binnenkomt, wordt dezelfde dag geconsumeerd. Wat in al die restaurants 
als wijn vooral op tafel staat, is Manzanilla, vaak in halve flessen van donker glas. Deze Sherry blijkt als begeleider van zeefruit namelijk perfect te voldoen, niet alleen vanwege zijn zweem van zilt en meestal beendroge smaak, maar ook omdat hij zo lenteachtig licht is. Van alle soorten Sherry is Manzanilla de vedergewicht. Zijn speciale karakter dankt Manzanilla een het speciale klimaat van Sanlúcar de Barrameda. De stad ligt namelijk tussen een heuvelrug en de zee, met als gevolg een hoog vochtgehalte van wel 85 à 95 procent. Dat vocht op zijn beurt schept een perfect leefklimaat voor flor, een laag gistcellen die in de vaten spontaan groeit op de fijnste soorten Sherry – en die deze wijnen ook hun enigszins nootachtige, 
bijna niet te beschrijven aroma geeft. Omdat de gistcellen zich voeden met zuurstof, blijft de onderliggende wijn, de Sherry dus, zijn frisheid behouden, zelfs tijdens de verplichte vatlagering van minstens drie jaar. Welnu, in Sanlúcar is de laag flor dikker dan elders in de Sherry-streek, wat de Manzanilla frisser, viever maakt dan ander droge Sherry’s. Net als alle droge Sherry soorten wordt ook Manzanilla gemaakt van alleen de palomino die in de Sherry-streek meestal groeit op sterk kalkhoudende gronden. Ook Manzanilla wordt na de gisting met een beetje extra alcohol versterkt, waardoor de wijn meestal een gehalte van 15 procent krijgt. Maar dankzij het microklimaat van Sanlúcar de Barrameda ontstaat dan tóch geen gewone Sherry, maar de bijzondere variant die Manzanilla heet en die zo heerlijk smaakt bij Hollandse Nieuwe. Manzanieuwe zou een leuke koosnaam kunnen zijn. Auteur T.S. Eliot schreef: ‘Alles wat een beschaafd mens nodig heeft zijn twee glazen Sherry, vóór de maaltijd – maar van een mooie Manzanilla’s kun je ook zeer genieten bíj de maaltijd.
De grootste collectie Manzanilla’s wordt gevoerd door www.spanjewijn.nl. Enkele aanbevolen merken zijn Alegría, La Gitana, La Guita, San León Classica en de Solear van Barbadillo (zie de kelder- en schenkfoto’s). Enkele soorten worden ook in halve flessen aangeboden.
DORSTMAN & DORSTMAN is de titel van een boek waarin tekenaar Kamagurka en wijnpublicist Harold Hamersma de zichzelf vaak serieus nemende wijnwereld creatief op de korrel nemen. Dit gebeurt via cartoonachtige tekeningen die allerlei absurde situaties weergeven, zoals de hier afgebeelde. Dorstman & Dorstman telt 160 pagina’s, werd uitgegeven door De Harmonie, en is voor €22,50 te bestellen bij o.m. www.bol.com.
***
MEMORIES ARE MADE OF THIS (15)
Proeven met de professor
Terwijl achter ons het ploppen van de kurken klinkt, roept een wijnbouwer ‘de vaten worden van binnen schoongemaakt, en ook wij zelf gaan dat doen, met wijn!’ Het is de Ban des Vendanges in Bordeaux, september 1974, ruim een halve eeuw geleden dus, op Château Le Grand Verdus, een ommuurd, afgelegen kasteel binnen het grote district Entre-Deux-Mers. In mijn eerste jaar als fulltime wijnschrijver heb ik het voorrecht om mee te reizen met leden van de INCO (een jaar later omgedoopt in Gastrovino), een verbond van gelijk gezinde wijn- en delicatessenhandelaren met als voorzitter de briljante, creatieve, verbaal hoog begaafde Joop van de Kant.
Het zou een boeiende groepsreis worden, mede dankzij een paar ontmoetingen met de legendarische Emile Peynaud, professor oenologie aan de Universiteit van Bordeaux en consulent voor zowel Franse als Spaanse producenten. Hij was het bijvoorbeeld die in Rueda de verdejo als kwaliteitsdruif herkende (het ras deed hem denken aan sauvignon blanc), waarna zijn opdrachtgever Marqués de Riscal daarvan een hoogwaardige droge witte wijn ging maken, wat de hele streek tot bloei bracht. In Bordeaux overigens werd Peynauds advieswerk niet altijd in dank afgenomen ‘want keldermeesters waren bang dat ik hun baan zou overnemen’.
Tijdens een proeverij op Château de Camensac, in de Médoc, sprak monsieur le professeur enthousiast over het wetenschappelijk ontwikkelde I.N.A.O proefglas ‘dat elk foutje in de wijn signaleert en zeer goed is om mee te proeven maar niet om uit te drinken’. En nadat de 1970 was geschonken hoorde ik voor het eerst een wijsheid die ik later ontelbare keren zelf zou verkondigen. ’Nu is de tannine nog wat agressief voor de tong, maar als je de mond vult met een proteïnerijk gerecht, verdwijnt de tannine; de proteïne van het voedsel verbindt zich namelijk met de tannine van de wijn, onmiddellijk.’ Roken kwam ook nog even ter sprake. ‘Roken tijdens het proeven is slecht; of je proeft de sigaret of de wijn, beide gaan niet samen.’ Met hulp van Peynaud hadden de gebroeders Elisée en Henri (eigenlijk Enrique) Forner sinds 1965 Château de Camensac stap voor stap geheel gerenoveerd. Het domein verkeerde in zo’n deplorabele staat dat zelfs de beste fusten van 1964 een volstrekt ondrinkbare wijn bevatten. Drie jaar later echter had de wijn, een Haut-Médoc, weer het niveau van zijn classificatie als cinquième cru classé.
Alsof ze niet voldoende uitdagingen hadden, namen de Forners in 1966 Château Larose-Trintaudon over dat eveneens een complete make-over moest ondergaan. Het torentje daarvan werd eind 19e eeuw door de toenmalige Spaanse eigenaar gebruikt om zijn wijngaardwerkers te bespioneren, notitieboek in de hand. Voorafgaand aan de lunch leidde de legendarische wijnkoper Joop van de Kant (vooraan rechts op de foto) een séance van de INCO wijnbroederschap, La Confrérie des Vinophiles des Pays-Bas. De Fransen wisten niet wat ze overkwam: ’Wij hebben veel chapitres meegemaakt, maar nog nóóit een van onze afnemers’.
Een hoogtepunt vormde het bezoek aan Château Haut-Brion, waar régisseur Jean-Bernard Delmas een fraai verpakt Hollands kaasje cadeau kreeg. Wij proefden er de mooiste rode wijn van de hele reis, Château Haut-Brion 1964, waarover ik noteerde ‘onbeschrijflijk mooi bouquet, vol nuances en verfijning’. De tocht voerde eveneens naar o.a. een grotkelder in Saint-Emilion, naar een chapitre op Château de Cadillac en naar het panoramaterras van Château de Toutigeac waar onder schaduw gevende bomen een riant buffet stond uitgestald. En ergens, bij het proeven van een hele rijpe wijn, hoorde ik professor Peynaud zeggen: ’Wat ouder worden is? Dat is zo lang mogelijk jong proberen te zijn’.
Vanuit Parijs vertelde journalist, schrijver en radiomaker Jan Brusse (1921-1996) in de jaren zestig wekelijks op de AVRO radio en later ook op televisie over het dagelijks leven in Parijs. Het programma heette ‘Paris vous parle’. Ook schreef hij boekjes over zowel wijn als Cognac, en hij vond het leuk om deze producten aan te prijzen op het etiket. Aldus de toelichting van de grote etiketten collectioneur Bert Wentzel (jokeberteentzel@gmail.com) die dit label selecteerde uit zijn wereldomvattende verzameling.
Disclaimer. Alle afgebeelde foto’s op deze website in dit maandmagazine zijn afkomstig van de auteur zelf of werden rechtenvrij c.q. met toestemming verkregen van wijnproducenten, wijnorganisaties, wijnhandelaren, promotiebureaus, streek- en landenorganisaties, toeristenbureaus en andere betrokkenen.